آشنایی با مفاهیم اساسی اختیار معامله در قالب 10 سوال
(این محتوای آموزشی توسط پایگاه خبری بورس کالای ایران (کالاخبر) تهیه و به صورت پراکنده منتشر شده است و دنیای زعفران، صرفا آن را تجمیع، بازتنظیم و جهت استفاده مخاطبان به صورت یکجا در اختیار قرار می دهد)
خلاصه:
آموزش (گام اول)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
قرارداد اختیار معامله یکی از انواع اوراق مشتقه است. در دست داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه کارکرد قراردادهای اختیار معامله به افراد کمک میکند تا بتوانند به درستی وارد این معاملات شوند و با ریسک‌ها و مزایای آن آشنا شوند. قرارداد اختیار معامله، نوعی قرارداد است که در آن خریدار این حق را پیدا میکند که مقدار مشخصی از دارایی پایه را با مبلغ معین در زمان مشخصی در آینده از فروشنده خریداری کند و یا به او بفروشد. به عبارت دیگر خریدار، حق خرید و یا فروش دارایی پایه را از فروشنده خریداری میکند.
با این تعریف ممکن است این سوال مطرح شود که تفاوت قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی اگر کسی کالایی را خریداری کند و تا سررسید قرارداد موقعیت خود را نگه دارد، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و در سررسید می‌بایست مبلغ ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نموده و دارایی را تحویل بگیرد. اما قرارداد اختیار معامله، برای خریدار اجباری در پی ندارد، خریدار می‌تواند در صورت تمایل از حق خرید و یا فروش خود استفاده نماید و به همین علت است که به این معاملات اختیار می‌گویند.
آموزش (گام دوم)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
در یادداشت قبل با مفهوم قراردادهای اختیار معامله آشنا شدیم، در بخش‌های بعدی به توضیح انواع اختیار معامله خواهیم پرداخت. اختیار معامله ها به دو نوع کلی، اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در این قسمت به توضیح اختیار خرید می‌پردازیم؛
اختیار خرید: این نوع اختیار معامله به خریدار این حق را می‌دهد که مقدار مشخص از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و به قیمتی معین خریداری نماید. در واقع اختیار خرید این حق را به خریدار می‌دهد تا دارایی را در صورت تمایل در سررسید قرارداد، خریداری کند.
به طور مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز معامله اختیار چیست؟ به زعفران دارد و پیش بینی میکند که برای فروردین ماه روند قیمت ها افزایشی باشد. برای مثال قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان است و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به عبارت دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت بازار نقدی به طور مثال به ۱۳۸۰۰ تومان برسد، از حق خود برای خرید زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده کند.
آموزش (گام سوم( انواع اختیار معامله؛ اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش
این نوع اختیار معامله به خریدار خود این اجازه را می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و با قیمتی معین به فروشنده اختیار معامله بفروشد. در واقع اختیار فروش به خریدار آن، حق فروش دارایی را می‌دهد.
در ادامه با ذکر یک مثال به توضیح نحوه کارکرد آن می‌پردازیم.
فرض کنید کشاورزی قصد دارد تا برای فروردین ماه ۹۸ محصول زعفران خود را به فروش رساند و نگران است تا در زمان فروش، قیمت زعفران کاهش یافته و نتواند محصول خود را به قیمتی که در نظر دارد، بفروشد. در حال حاضر قیمت نقدی زعفران به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه ۹۸ در بورس کالای ایران تعریف شده‌است.
از آنجایی که این کشاورز پیش‌بینی کاهش قیمت را دارد، به طور مثال، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به بیان دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت نقدی در بازار کاهش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، از حق خود برای فروش زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده نماید.
آموزش (گام چهارم) – اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله
در یادداشت قبلی به توضیح قرارداد اختیار فروش و نحوه کارکرد آن پرداختیم، در این بخش به شرح برخی اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله خواهیم پرداخت.
1. قیمت اعمال
قیمتی که در آینده، خرید و فروش کالای مورد نظر بر مبنای آن انجام می‌گیرد. این مبلغ در سررسید قرارداد و هنگام استفاده از اختیار باید پرداخت شود. قیمت اعمال توسط بورس تعیین می‌شود.
۲. قیمت اختیار
مبلغی است که خریدار اختیار معامله بابت خرید اختیار معامله به فروشنده پرداخت میکند.
۳. زمان سررسید
بازه زمانی است که در انتهای آن بازه، خریدار اختیار معامله در صورت تمایل می‌تواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.
مثال؛ فرض کنید قرارداد اختیار معامله خرید با دارایی پایه زعفران، با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان و سررسید اردیبهشت ماه ۹۸ در شرکت بورس کالای ایران قابل معامله می‌باشد. چنانچه فردی اختیار خرید مذکور را به قیمت ۸۰۰ تومان( قیمت اختیار معامله) از فروشنده خریداری نماید، در پایان اردیبهشت ماه(سررسید قرارداد) این حق را خواهد داشت که زعفران را به قیمت هرگرم، ۱۳۰۰۰ تومان از فروشنده خریداری نماید.
آموزش (گام پنجم)؛ اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال
اختیار معامله‌ها از نظر سبک اعمال به دو دسته کلی تقسیم می شوند: اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم.
اختیار معامله اروپایی
به گزارش «کالاخبر»، اختیار معامله اروپایی، اختیار معامله‌هایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسیدِ مقرر شده، صورت می‌پذیرد و خریدار اختیار معامله هیچ‌گاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله، مجاز به استفاده از اختیار معامله خود نیست. قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران با سبک اعمال اروپایی راه‌اندازی می‌شود.
اختیار معامله آمریکایی
تفاوتی که این نوع اختیار معامله ها با اختیار معامله‌های اروپایی دارند در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله‌ها است. اختیار معامله‌های آمریکایی برخلاف اختیار معامله‌های اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال هستند. مثلا اگر یک اختیار معامله آمریکایی برای مدت ۶ ماه بسته شده باشد، چنانچه قبل از ۶ ماه (مثلا بعد از ۳ ماه از زمان انعقاد اختیار معامله)، خریدار اختیار معامله احساس کند که با اعمال اختیار معامله خود، از سود خوبی برخوردار می‌شود می‌تواند در همان زمان اختیار معامله را اعمال و از حق خود استفاده کند.
آموزش (گام ششم( وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
یک قرارداد اختیار معامله از نظر بازدهی می‌تواند در یکی از سه حالت زیر باشد:
اختیار معامله در سود
یک اختیار معامله را در سود می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله در سود است.
اختیار معامله بی تفاوت
یک اختیار معامله را بی‌تفاوت می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد کال، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند. در نتیجه در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله بی‌تفاوت نسبت به سود یا زیان است.
اختیار معامله در زیان
یک اختیار معامله را در زیان می‌نامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. طبیعی است که اختیار معامله‌های در زیان معامله اختیار چیست؟ هیچ‌گاه اعمال نمی‌شوند. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان میکند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که می‌تواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته می‌شود اختیار معامله در زیان است.
آموزش (گام هفتم)؛ وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت در سود یا در زیان بودن اختیار معامله از نگاه خریدار آن را در سه حالت مختلف معرفی کردیم. در این مطلب به بررسی دو نمونه معاملاتی روی محصول زعفران می پردازیم.
فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی میکند که برای فروردین ماه قیمت‌ها افزایشی باشد.
قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند.
اگر در زمان سررسید قرارداد، قیمت نقدی زعفران برای هر گرم به ۱۳۸۰۰ تومان برسد. این شخص به ازای هر گرم ۲۰۰ تومان سود خواهد برد؛ ۸۰۰ تومان اختلاف قیمت اعمال(۱۳۰۰۰ تومان) با قیمت نقدی(۱۳۸۰۰ تومان) که با کسر مبلغ ۶۰۰ تومان که شخص بابت خرید اختیار پرداخت کرده‌است، سود وی در مجموع معادل ۲۰۰ تومان خواهد شد.
حال اگر قیمت نقدی کاهش یافته و در سررسید قرارداد، قیمت به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، در این حالت خریدار از حق خود استفاده نخواهد کرد و در نتیجه زیان وی معادل ۶۰۰ تومان است که بابت خرید اختیار پرداخت کرده بود.
آموزش (گام هشتم)؛ روش های خروج از بازار
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی را بیان کردیم. در این مطلب به بررسی روش های خروج از بازار می پردازیم. دارنده موقعیت خرید اختیار معامله کال و پوت می‌تواند به یکی از سه روش زیر از قرارداد خارج شود:
- موقعیت خود را ببندد (Offset): خریدار قرارداد اختیار، چون قبلا یک قرارداد را خریده پس می‌تواند با فروش عین آن قرارداد به شخص دیگر، موقعیت باز خود را بسته و از بازار خارج می‌شود.
- از حق خود استفاده کند (Exercise): خریدار قرارداد اختیار می‌تواند از حق خود برای فروش یا خرید کالا استفاده نماید و قرارداد را اعمال کند. اعمال بر اساس اختیار معامله اروپایی در تاریخ سررسید ممکن خواهد بود.
- از حق خود استفاده نکند: خریدار قرارداد اختیار در صورتی که استفاده از حق اختیار به سودش نباشد در تاریخ سررسید از حق خود استفاده نخواهد کرد و خود به خود قرارداد باطل خواهد شد.
دارنده موقعیت فروش اختیار معامله کال و پوت نیز چون به عنوان فروشنده در قرارداد شرکت کرده است، در طول دوره معاملاتی و تا قبل از سررسید می‌تواند قرارداد را به شخص دیگری واگذار کند (یعنی موقعیت معکوس اخذ کند)، موقعیت خود را ببندد و از بازار خارج شود.
آموزش (گام نهم)؛ تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم چیست؟
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، روش های خروج از بازار را بیان کردیم. در این مطلب به تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم می پردازیم.
وجه تضمین اولیه
با توجه به اینکه دارنده موقعیت خرید در قراردادهای اختیار، حق اعمال دارد، در هر دو قرارداد کال و پوت، نیاز به تودیع وجه تضمین ندارد لیکن جهت ثبت سفارش خرید فقط باید ارزش معامله به همراه کارمزدهای مربوطه را در حساب عملیاتی خود داشته باشد. ارزش معامله برابر است با قیمت اختیار مورد نظر ضربدر اندازه قرارداد.
ولی از آنجایی که مشتری فروشنده ملزم به ایفای تعهدات در قبال مشتری خریدار می‌باشد، مشتری برای ثبت سفارش فروش باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین اولیه، در حساب عملیاتی خود داشته باشد. مبلغ محاسبه شده برای وجه تضمین اولیه فقط در زمان ثبت سفارش فروش کاربرد خواهد داشت. این مبلغ ممکن است در روزهای مختلف، متفاوت باشد. لذا مبلغ آن توسط بورس محاسبه و در تابلو معاملاتی قابل مشاهده است.
وجه تضمین لازم
مبلغ وجه تضمین اولیه فقط برای ثبت سفارشات فروش کاربرد دارد. ولی برای سفارشات فروشی که ثبت و معامله شده‌اند و در واقع موقعیت باز فروش محسوب می‌شوند، در پایان جلسه معاملاتی، بورس مبلغ نهایی وجه تضمین را تحت عنوان وجه تضمین لازم، اعلام و براساس آن وضعیت مشتریان داری موقعیت باز فروش را مشخص می‌نماید. بدین معنی که بورس هر روز وجه تضمین لازم را محاسبه و در سامانه معاملاتی اعلام میکند. در نتیجه بر اساس مبلغی که هر روز اعلام می‌شود مشتری می‌بایست حداکثر ۷۰ درصد از مبلغ اعلام شده را در حساب عملیاتی خود داشته باشد در غیر این صورت اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت خواهد کرد. در صورت دریافت اخطاریه، باید حساب عملیاتی خود را شارژ نماید یا موقعیت خود را ببندد
آموزش (گام دهم)؛ فرآیند تحویل در قرارداد آپشن
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، تفاوت میان وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم را بیان کردیم که در این مطلب به چگونگی فرآیند تحویل در قرارداد اختیار معامله زعفران می پردازیم.
همان طور که در مطالب قبلی توضیح داده شد، در سررسید قرارداد، خریدار می‌تواند درخواست اعمال خود را به بورس ارائه دهد که ارائه درخواست اعمال به معنی آغاز انجام فرآیند تخصیص می‌باشد. ارائه در خواست اعمال فقط در قراردادهای در سود امکان پذیر است و درخواست اعمال ارائه شده خریداران در نمادهای در زیان وارد فرآیند تحویل نخواهد شد.
به این ترتیب وقتی خریدار «اختیار خرید» در موعد قرارداد در سود باشد، اختیار خود را اعمال می کند، فروشنده «اختیار خرید» موظف به تحویل دارایی پایه است. همچنین اگر خریدار «اختیار فروش»، قرارداد در سود خود را اعمال کند، فروشنده «اختیار فروش» نیز موظف به واریز ارزش قرارداد است. در صورتی که فروشنده چه در قرارداد اختیار خرید و چه در قرارداد اختیار فروش تعهدات خود را ایفا نکند (بدین معنی که فروشنده اختیار خرید، کالا را تحویل ندهد و فروشنده اختیار فروش نیز ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نکند)، درصدی از ارزش قرارداد به عنوان جریمه، به همراه مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت نقدی کالا در روز سررسید از حساب فروشنده برداشت به حساب خریدار واریز خواهد شد.
آشنایی با مفاهیم اساسی اختیار معامله در قالب 10 سوال
(این محتوای آموزشی توسط پایگاه خبری بورس کالای ایران (کالاخبر) تهیه و به صورت پراکنده منتشر شده است و دنیای زعفران، صرفا آن را تجمیع، بازتنظیم و جهت استفاده مخاطبان به صورت یکجا در اختیار قرار می دهد)
خلاصه:
آموزش (گام اول)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
قرارداد اختیار معامله یکی از انواع اوراق مشتقه است. در دست داشتن اطلاعات کافی در مورد نحوه کارکرد قراردادهای اختیار معامله به افراد کمک میکند تا بتوانند به درستی وارد این معاملات شوند و با ریسک‌ها و مزایای آن آشنا شوند. قرارداد اختیار معامله، نوعی قرارداد است که در آن خریدار این حق را پیدا میکند که مقدار مشخصی از دارایی پایه را با مبلغ معین در زمان مشخصی در آینده از فروشنده خریداری کند و یا به او بفروشد. به عبارت دیگر خریدار، حق خرید و یا فروش دارایی پایه را از فروشنده خریداری میکند.
با این تعریف ممکن است این سوال مطرح شود که تفاوت قرارداد اختیار معامله با قرارداد آتی چیست؟
در قرارداد آتی اگر کسی کالایی را خریداری کند و تا سررسید قرارداد موقعیت خود را نگه دارد، متعهد به ایفای تعهدات خود بوده و در سررسید می‌بایست مبلغ ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نموده و دارایی را تحویل بگیرد. اما قرارداد اختیار معامله، برای خریدار اجباری در پی ندارد، خریدار می‌تواند در صورت تمایل از حق خرید و یا فروش خود استفاده نماید و به همین علت است که به این معاملات اختیار می‌گویند.
آموزش (گام دوم)؛ انواع اختیار معامله؛ اختیار خرید چیست؟
در یادداشت قبل با مفهوم قراردادهای اختیار معامله آشنا شدیم، در بخش‌های بعدی به توضیح انواع اختیار معامله خواهیم پرداخت. اختیار معامله ها به دو نوع کلی، اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شوند که در این قسمت به توضیح اختیار خرید می‌پردازیم؛
اختیار خرید: این نوع اختیار معامله به خریدار این حق را می‌دهد که مقدار مشخص از یک دارایی را در زمانی معامله اختیار چیست؟ مشخص در آینده و به قیمتی معین خریداری نماید. در واقع اختیار خرید این حق را به خریدار می‌دهد تا دارایی را در صورت تمایل در سررسید قرارداد، خریداری کند.
به طور مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی میکند که برای فروردین ماه روند قیمت ها افزایشی باشد. برای مثال قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان است و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به عبارت دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت بازار نقدی به طور مثال به ۱۳۸۰۰ تومان برسد، از حق خود برای خرید زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده کند.
آموزش (گام سوم( انواع اختیار معامله؛ اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش
این نوع اختیار معامله به خریدار خود این اجازه را می‌دهد که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمانی مشخص در آینده و با قیمتی معین به فروشنده اختیار معامله بفروشد. در واقع اختیار فروش به خریدار آن، حق فروش دارایی را می‌دهد.
در ادامه با ذکر یک مثال به توضیح نحوه کارکرد آن می‌پردازیم.
فرض کنید کشاورزی قصد دارد تا برای فروردین ماه ۹۸ محصول زعفران خود را به فروش رساند و نگران است تا در زمان فروش، قیمت زعفران کاهش یافته و نتواند محصول خود را به قیمتی که در نظر دارد، بفروشد. در حال حاضر قیمت نقدی زعفران به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه ۹۸ در بورس کالای ایران تعریف شده‌است.
از آنجایی که این کشاورز پیش‌بینی کاهش قیمت را دارد، به طور مثال، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار فروش با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند. به بیان دیگر شخص مذکور ۶۰۰ تومان به فروشنده پرداخت میکند و این حق را برای خود قائل می‌شود که در سررسید، چنانچه قیمت نقدی در بازار کاهش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، از حق خود برای فروش زعفران به قیمت هر گرم ۱۳۰۰۰ تومان استفاده نماید.
آموزش (گام چهارم) – اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله
در یادداشت قبلی به توضیح قرارداد اختیار فروش و نحوه کارکرد آن پرداختیم، در این بخش به شرح برخی اصطلاحات رایج در قراردادهای اختیار معامله خواهیم پرداخت.
1. قیمت اعمال
قیمتی که در آینده، خرید و فروش کالای مورد نظر بر مبنای آن انجام می‌گیرد. این مبلغ در سررسید قرارداد و هنگام استفاده از اختیار باید پرداخت شود. قیمت اعمال توسط بورس تعیین می‌شود.
۲. قیمت اختیار
مبلغی است معامله اختیار چیست؟ که خریدار اختیار معامله بابت خرید اختیار معامله به فروشنده پرداخت میکند.
۳. زمان سررسید
بازه زمانی است که در انتهای آن بازه، خریدار اختیار معامله در صورت تمایل می‌تواند از حقی که اختیار معامله برای او قائل شده است استفاده نماید.
مثال؛ فرض کنید قرارداد اختیار معامله خرید با دارایی پایه زعفران، با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان و سررسید اردیبهشت ماه ۹۸ در شرکت بورس کالای ایران قابل معامله می‌باشد. چنانچه فردی اختیار خرید مذکور را به قیمت ۸۰۰ تومان( قیمت اختیار معامله) از فروشنده خریداری نماید، در پایان اردیبهشت ماه(سررسید قرارداد) این حق را خواهد داشت که زعفران را به قیمت هرگرم، ۱۳۰۰۰ تومان از فروشنده خریداری نماید.
آموزش (گام پنجم)؛ اختیار معامله ها از نظر سبک اعمال
اختیار معامله‌ها از نظر سبک اعمال به دو دسته کلی تقسیم می شوند: اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم.
اختیار معامله اروپایی
به گزارش «کالاخبر»، اختیار معامله اروپایی، اختیار معامله‌هایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسیدِ مقرر شده، صورت می‌پذیرد و خریدار اختیار معامله هیچ‌گاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله، مجاز به استفاده از اختیار معامله خود نیست. قراردادهای اختیار معامله در بورس کالای ایران با سبک اعمال اروپایی راه‌اندازی می‌شود.
اختیار معامله آمریکایی
تفاوتی که این نوع اختیار معامله ها با اختیار معامله‌های اروپایی دارند در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله‌ها است. اختیار معامله‌های آمریکایی برخلاف اختیار معامله‌های اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل اعمال هستند. مثلا اگر یک اختیار معامله آمریکایی برای مدت ۶ ماه بسته شده باشد، چنانچه قبل از ۶ ماه (مثلا بعد از ۳ ماه از زمان انعقاد اختیار معامله)، خریدار اختیار معامله احساس کند که با اعمال اختیار معامله خود، از سود خوبی برخوردار می‌شود می‌تواند در همان زمان اختیار معامله را اعمال و از حق خود استفاده کند.
آموزش (گام ششم( وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
یک قرارداد اختیار معامله از نظر بازدهی می‌تواند در یکی از سه حالت زیر باشد:
اختیار معامله در سود
یک اختیار معامله را در سود می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن به سود برسد. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کالا بیشتر از قیمت اعمال قرارداد اختیار باشد، بدین معنی است که خریدار با اعمال اختیار، کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر از قیمت نقدی، از فروشنده اختیار خواهد خرید و در نتیجه سود خواهد برد. در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله در سود است.
اختیار معامله بی تفاوت
یک اختیار معامله را بی‌تفاوت می‌نامیم اگر چنانچه فرد خریدار با اعمال آن نه به سودی برسد و نه زیان کند. برای مثال اگر در قرارداد کال، قیمت اعمال قرارداد اختیار برابر با قیمت نقدی کالا باشد، برای خریدار اختیار فرقی ندارد که کالا را از بازار نقدی تهیه کند یا قرارداد را اعمال کند. در نتیجه در این حالت گفته می‌شود که اختیار معامله بی‌تفاوت نسبت به سود یا زیان است.
اختیار معامله در زیان
یک اختیار معامله را در زیان می‌نامیم چنانچه خریدار آن با اعمال اختیار معامله زیان کند. طبیعی است که اختیار معامله‌های در زیان هیچ‌گاه اعمال نمی‌شوند. به عنوان مثال اگر در قرارداد کال، قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال قرارداد باشد، خریدار با اعمال آن زیان میکند. در نتیجه منطقی نیست که از اختیار خود استفاده کند چرا که می‌تواند کالای مورد نظر را با قیمتی کمتر، از بازار نقدی تهیه کند. در این حالت گفته می‌شود اختیار معامله در زیان است.
آموزش (گام هفتم)؛ وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت در سود یا در زیان بودن اختیار معامله از نگاه خریدار آن را در سه حالت مختلف معرفی کردیم. در این مطلب به بررسی دو نمونه معاملاتی روی محصول زعفران می پردازیم.
فرض کنید یک شرکت تولید کننده داروهای گیاهی برای فروردین ماه ۹۸ نیاز به زعفران دارد و پیش بینی میکند که برای فروردین ماه قیمت‌ها افزایشی باشد.
قیمت نقدی زعفران در بازار در حال حاضر به ازای هر گرم ۱۲۵۰۰ تومان می‌باشد و در بورس کالای ایران قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان برای سررسید فروردین ماه تعریف شده است، بنابراین چون این شخص پیش بینی افزایش قیمت را دارد، می‌تواند با پرداخت ۶۰۰ تومان، قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال ۱۳۰۰۰ تومان را خریداری کند.
اگر در زمان سررسید قرارداد، قیمت نقدی زعفران برای هر گرم به ۱۳۸۰۰ تومان برسد. این شخص به ازای هر گرم ۲۰۰ تومان سود خواهد برد؛ ۸۰۰ تومان اختلاف قیمت اعمال(۱۳۰۰۰ تومان) با قیمت نقدی(۱۳۸۰۰ تومان) که با کسر مبلغ ۶۰۰ تومان که شخص بابت خرید اختیار پرداخت کرده‌است، سود وی در مجموع معادل ۲۰۰ تومان خواهد شد.
حال اگر قیمت نقدی کاهش یافته و در سررسید قرارداد، قیمت به ۱۲۰۰۰ تومان برسد، در این حالت خریدار از حق خود استفاده نخواهد کرد و در نتیجه زیان وی معادل ۶۰۰ تومان است که بابت خرید اختیار پرداخت کرده بود.
آموزش (گام هشتم)؛ روش های خروج از بازار
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی را بیان کردیم. در این مطلب به بررسی روش های خروج از بازار می پردازیم. دارنده موقعیت خرید اختیار معامله کال و پوت می‌تواند به یکی از سه روش زیر از قرارداد خارج شود:
- موقعیت خود را ببندد (Offset): خریدار قرارداد اختیار، چون قبلا یک قرارداد را خریده پس می‌تواند با فروش عین آن قرارداد به شخص دیگر، موقعیت باز خود را بسته و از بازار خارج می‌شود.
- از حق خود استفاده کند (Exercise): خریدار قرارداد اختیار می‌تواند از حق خود برای فروش یا خرید کالا استفاده نماید و قرارداد را اعمال کند. اعمال بر اساس اختیار معامله اروپایی در تاریخ سررسید ممکن خواهد بود.
- از حق خود استفاده نکند: خریدار قرارداد اختیار در صورتی که استفاده از حق اختیار به سودش نباشد در تاریخ سررسید از حق خود استفاده نخواهد کرد و خود به خود قرارداد باطل خواهد شد.
دارنده موقعیت فروش اختیار معامله کال و پوت نیز چون به عنوان فروشنده در قرارداد شرکت کرده است، در طول دوره معاملاتی و تا قبل از سررسید می‌تواند قرارداد را به شخص دیگری واگذار کند (یعنی موقعیت معکوس اخذ کند)، موقعیت خود را ببندد و از بازار خارج شود.
آموزش (گام نهم)؛ تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم چیست؟
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، روش های خروج از بازار را بیان کردیم. در این مطلب به تفاوت وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم می پردازیم.
وجه تضمین اولیه
با توجه به اینکه دارنده موقعیت خرید در قراردادهای اختیار، حق اعمال دارد، در هر دو قرارداد کال و پوت، نیاز به تودیع وجه تضمین ندارد لیکن جهت ثبت سفارش خرید فقط باید ارزش معامله به همراه کارمزدهای مربوطه را در حساب عملیاتی خود داشته باشد. ارزش معامله برابر است با قیمت اختیار مورد نظر ضربدر اندازه قرارداد.
ولی از آنجایی که مشتری فروشنده ملزم به ایفای تعهدات در قبال مشتری خریدار می‌باشد، مشتری برای ثبت سفارش فروش باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین اولیه، در حساب عملیاتی خود داشته باشد. مبلغ محاسبه شده برای وجه تضمین اولیه فقط در زمان ثبت سفارش فروش کاربرد خواهد داشت. این مبلغ ممکن است در روزهای مختلف، متفاوت باشد. لذا مبلغ آن توسط بورس محاسبه و در تابلو معاملاتی قابل مشاهده است.
وجه تضمین لازم
مبلغ وجه تضمین اولیه فقط برای ثبت سفارشات فروش کاربرد دارد. ولی برای سفارشات فروشی که ثبت و معامله شده‌اند و در واقع موقعیت باز فروش محسوب می‌شوند، در پایان جلسه معاملاتی، بورس مبلغ نهایی وجه تضمین را تحت عنوان وجه تضمین لازم، اعلام و براساس آن وضعیت مشتریان داری موقعیت باز فروش را مشخص می‌نماید. بدین معنی که بورس هر روز وجه تضمین لازم را محاسبه و در سامانه معاملاتی اعلام میکند. در نتیجه بر اساس مبلغی که هر روز اعلام می‌شود مشتری می‌بایست حداکثر ۷۰ درصد از مبلغ اعلام شده را در حساب عملیاتی خود داشته باشد در غیر این صورت اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت خواهد کرد. در صورت دریافت اخطاریه، باید حساب عملیاتی خود را شارژ نماید یا موقعیت خود را ببندد
آموزش (گام دهم)؛ فرآیند تحویل در قرارداد آپشن
در مطلب قبلی آموزش معاملات قراردادهای اختیار معامله (آپشن) زعفران در بورس کالای ایران، تفاوت میان وجه تضمین اولیه و وجه تضمین لازم را بیان کردیم که در این مطلب به چگونگی فرآیند تحویل در قرارداد اختیار معامله زعفران می معامله اختیار چیست؟ پردازیم.
همان طور که در مطالب قبلی توضیح داده شد، در سررسید قرارداد، خریدار می‌تواند درخواست اعمال خود را به بورس ارائه دهد که ارائه درخواست اعمال به معنی آغاز انجام فرآیند تخصیص می‌باشد. ارائه در خواست اعمال فقط در قراردادهای در سود امکان پذیر است و درخواست اعمال ارائه شده خریداران در نمادهای در زیان وارد فرآیند تحویل نخواهد شد.
به این ترتیب وقتی خریدار «اختیار خرید» در موعد قرارداد در سود باشد، اختیار خود را اعمال می کند، فروشنده «اختیار خرید» موظف به تحویل دارایی پایه است. همچنین اگر خریدار «اختیار فروش»، قرارداد در سود خود را اعمال کند، فروشنده «اختیار فروش» نیز موظف به واریز ارزش قرارداد است. در صورتی که فروشنده چه در قرارداد اختیار خرید و چه در قرارداد اختیار فروش تعهدات خود را ایفا نکند (بدین معنی که فروشنده اختیار خرید، کالا را تحویل ندهد و فروشنده اختیار فروش نیز ارزش قرارداد را به حساب خود واریز نکند)، درصدی از ارزش قرارداد به عنوان جریمه، به همراه مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت نقدی کالا در روز سررسید از حساب فروشنده برداشت به حساب خریدار واریز خواهد شد.
اختیار معامله
این ابزارها به‌منظور کاهش یا انتقال ریسک ایجاد شده‌اند. یکی از این ابزارها اختیار معامله یا معاملات آپشن است که بیشتر در بورس کالا مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این مقاله قصد داریم به تعریف قرارداد اختیار معامله، سازوکارهای آن و نقشی که در کاهش ریسک دارد بپردازیم.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله به ابزارهای مالی گفته می‌شود که بر اساس ارزش اوراق بهادار اساسی مانند سهام مشتقه هستند.
اختیار معامله مشتقات مالی هستند که به خریداران حق استفاده، اما نه تعهدی را برای خرید یا فروش دارایی اساسی با قیمت و تاریخ توافق شده می‌دهند.
قرارداد اختیارات به خریدار امکان خرید یا فروش دارایی (بسته به نوع قرارداد) را ارائه می‌دهد.
در معاملات آپشن این امکان به دارنده داده می‌شود که دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده خریداری کند یا دارایی را در یک بازه زمانی مشخص با قیمت مشخص شده بفروشد.
هر قرارداد اختیار تاریخ انقضا مشخصی دارد که دارنده می‌تواند از فرصت خود استفاده کند.
اختیار معامله معمولاً از طریق کارگزاران آنلاین خریداری و فروخته می‌شوند.
بر اساس این قرارداد، طرفین معامله با یکدیگر توافق می‌کنند که معامله را در تاریخ سررسید آینده انجام دهند.
به هنگام عقد قرارداد خریدار معامله اختیار معامله با پرداخت مبلغ مشخص، حق خرید یا فروش را طبق زمان مشخص شده در قرارداد کسب میکند.
در طرف مقابل، فروشنده قرارداد اختیار معامله نیز آمادگی خود برای فروش را طبق مفاد قرارداد اعلام می‌دارد.
در قراردادهای آتی، برخلاف قراردادهای اختیاری خریدار ملزم به ایفای تعهد است و بدون توجه به وضعیت بازار، در تاریخ مشخص شده ملزم به ایفای تعهد است (حتی اگر متضرر شود).
در قرارداد اختیار معامله بدون هیچ‌گونه اجبار و تعهدی می‌توانید تصمیم به معامله بگیرید یا به عبارتی به اختیار خود عمل کنید.
در قرارداد اختیار معامله به خریدار این امکان داده می‌شود که پس از بررسی بازار و تمام جوانب معامله ایفای نقش کنند. در صورت متضرر شدن، می‌تواند به تعهد خود عمل نکند
چنین می‌توان نتیجه گرفت که در بین ابزارهای مالی، اختیار معامله نسبت به سایر ابزارها از امکانات بیشتری برخوردار است به همین خاطر قیمت آن نیز نسبت به مابقی ابزارها بیشتر است.
خود قرارداد اختیار معامله به‌تنهایی ارزشی ندارد بلکه ارزشش را از دارایی دیگر مانند ارز، سهام، اوراق قرضه و یا کالا می‌گیرد، به همین خاطر یک ابزار مشتقه نامیده می‌شود.
بااین‌حال، عوامل زیادی نیز وجود دارند که بر سودآوری قرارداد اختیار تأثیر می‌گذارند.
برخی از این عوامل شامل قیمت یا حق بیمه اختیار سهام، مدت‌زمان باقی‌مانده تا انقضا قرارداد و ارزش اوراق بهادار سهام یا ارزش سهام است.
معامله گران باید از این متغیرها آگاهی داشته باشند تا بتوانند در مورد زمان معامله آگاهانه تصمیم بگیرند
نحوه خرید و فروش اختیار معامله
قیمت‌گذاری اختیار معامله
یکی از محرک‌های قرارداد اختیار معامله، ارزش ذاتی است. ارزش ذاتی این است که چه مقدار از حق بیمه از اختلاف قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال تشکیل شده است
قیمت اختیار که به‌عنوان حق بیمه شناخته می‌شوند، از مجموع ارزش ذاتی و زمانی آن تشکیل شده است.
ارزش ذاتی تفاوت قیمت بین قیمت سهام فعلی و قیمت اعمال است.
زمانی ارزش زیاد است که تا زمان انقضا فرصت بیشتری باقی‌مانده باشد زیرا احتمال سودآوری سرمایه‌گذاران قرارداد بیشترمی باشد.
قرارداد اختیار معامله بر روی حجم مشخصی از دارایی پایه انجام می‌شود.
برای به‌دست‌آوردن حق اختیار، خریدار باید مبلغی تحت عنوان صرف به فروشنده بپردازد.
اختیار معامله بین دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) انجام می‌شود و در این قرارداد مواردی چون؛ دارایی مورد معامله، قیمت توافقی، تاریخ سررسید باید ذکر شود.
انواع اختیار معامله از لحاظ حق اختیار
دو نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد:
اختیار خرید (Call Option)
زمانی که فردی سهامدار تعداد مشخصی از سهام است اما باتوجه‌به تحلیل‌های خود حدس می‌زند که ارزش سهمش در آینده افت پیدا خواهد کرد، می‌تواند با بررسی سهام خود حق اختیار منتشر نماید.
در این زمان، فرد دیگری که بررسی کرده است و فکر میکند ارزش سهم در آینده افزایش پیدا خواهد کرد اما در حال حاضر برای خرید آن پول ندارد، می‌تواند در قالب اختیار معامله، اختیار خرید سهم را در ازای پرداخت مبلغی مشخص از دارنده سهم خریداری کند.
در زمان سررسید مشخص شده اگر قیمت سهم مطابق با پیش‌بینی‌های خریدار، پیش رفته باشد می‌تواند تعهد خرید خود را ایفا نموده و از اختیار خود استفاده کنند، درغیر این صورت، اگر قیمت اختیار بالاتر از قیمت در بازار آزاد باشد، اجباری بر ایفای تعهد نخواهد بود.
بنابراین قرارداد اختیار معامله تنها ریسک معامله شما را کمتر میکند.
اختیار فروش (Put Option)
اختیار فروش، اختیار اما نه تعهد، فروش مقدار مشخصی از اوراق بهادار با قیمت از پیش تعیین شده در یک بازه زمانی مشخص است. به این قیمت از پیش تعیین شده که خریدار اختیار خرید می‌تواند در آن سهم بفروشد، قیمت اعمال گفته می‌شود.
با کاهش قیمت سهام پایه، اختیار خرید ارزش بیشتری پیدا میکند. برعکس، یک اختیار خرید با افزایش قیمت سهام پایه ارزش خود را از دست می‌دهد.
اختیار فروش معمولاً باهدف مصون‌سازی از اقدام نزولی قیمت استفاده می‌شود.
این استراتژی به‌عنوان نوعی بیمه سرمایه‌گذاری و برای اطمینان از جلوگیری از ضرر و زیان دارایی از یک مقدار مشخص (یعنی قیمت اعمال شده در اختیار) استفاده می‌شود.
با نزدیک شدن به زمان انقضا، چون زمان کمتری برای تحقق سود حاصل از معامله وجود دارد، ارزش حق کاهش خواهد یافت.
در استفاده از اختیارها هیچ اجباری وجود ندارد. سرمایه‌گذاران این اختیار را دارند که بورس سهام را با قیمت بالاتر فعلی بازار بفروشند، نه اینکه لزوماً به قیمت اعمال شده در قرارداد اختیار مجبور به فروش باشند.
فاکتورهای مختلفی وجود دارد که باید در هنگام فروش اختیارهای خرید به‌خاطر بسپارید. درک اهمیت ارزش و سودآوری قرارداد اختیار در هنگام معامله معامله اختیار چیست؟ از اهم موارد است، زیرا در غیر این صورت خطر سقوط سهام از حد سودآوری را وجود دارد.
نحوه خرید و فروش اختیار معامله
برای انجام معامله اختیار همانند سایر معاملات، داشتن کد معاملاتی لازم است.
در بورس تهران ۱۰ شرکت مجاز به معامله اختیار معاملات هستند. در ایران عمده معاملات به‌صورت اختیار خرید انجام می‌شود و به دلیل شرایط بازار، موقعیت اختیار فروش برای سرمایه‌گذاران جذاب نیست.
معاملات اختیار به‌صورت غیرخودکار و از طریق کارگزاری انجام می‌شوند؛ بنابراین برای انجام معاملات اختیار، باید درخواستتان را به کارگزاری اعلام نمایید و از طریق کارگزاری برای اتاق پایاپای ارسال می‌شود.
اتاق پایاپای باتوجه‌به اعلام سایر مشتریان، نوع تسویه را تعیین کرده و به اطلاع مشتریان می‌رساند. تسویه در معاملات اختیار به سه طریق انجام می‌شود:
نکته مهم کارمزد در قرارداد اختیار معامله این است که در جهت کمک به توسعه بازار در سه ماه نخست قرارداد اختیار معاملات، کارمزد همه ارکان معامله به‌غیراز کارگزار، صفر است.
تخصیص در قراردادهای اختیار معامله
دارندگان موقعیت بازخرید بر اساس اعلام نوع تسویه خود به هنگام تخصیص به‌صورت زیر مرتب و اولویت بندی می‌شوند:
مثال نحوه خرید و فروش اختیار معامله:
برای درک معامله اختیار چیست؟ بهتر مفهوم اختیار خریدوفروش به مثال ذکر شده دقت نمایید:
فرض کنید سهمی را بررسی کرده‌اید و به این نتیجه رسیده‌اید که در چند ماه آتی قیمت سهم به بیش از ۲ برابر ارزش فعلی (برای مثال در حاضر ۱۰۰۰ تومان) خواهد رسید.
از طرفی، فردی دیگر که سهم را دارد به این نتیجه رسیده است که بازار دچار اصلاح خواهد شد و ارزش سهمش به کمتر از قیمت خرید (مثلاً ۵۰۰ تومان) خواهد رسید.
در این زمان شما به‌عنوان خریدار، حق اختیار خرید در ازای مبلغ مشخصی که در قرارداد ذکر می‌شود را معامله می‌کنید و توافق می‌کنید که در تاریخ سررسید سهم را به قیمت توافق شده خریداری کنید یا خیر!
تابلو اختیار معامله
جهت خرید اختیار معاملات از سامانه معاملاتی اوراق بهدار (tsetmc.com) باید اقدام کنید.
برای ثبت درخواست خود باید از کارگزاری بورس اقدام کنید تا دسترسی شما را افزایش دهند.
در طی روز معاملاتی در تابلوی معاملات اختیار بورس نماد اختیار را در سایت بورس کالا https://www.ime.co.ir/Gharardad-Ekhtiar-Moamele.html جست‌وجو می‌کنید. سپس نماد معاملاتی را انتخاب کنید. بازه زمانی را نیز می‌توانید مشخص نمایید، اختیارهای معامله شده معامله اختیار چیست؟ نمایش داده می‌شوند.
در تابلوی معاملات نماد اختیار معامله خرید با حرف "ض" و نماد اختیار معامله فروش نیز با حرف "ط" در ابتدای نام اصلی نماد نوشته می‌شود.
قیمت اعمال و تاریخ سررسید نیز در کنار حروف به عدد نوشته می‌شود.
برای مثال: " ضپاس 7026" نماد اختصاری اختیار معامله خرید وپارس (بانک پارسیان) می‌باشد.
در "اختیارخ وپارس -1600-1400/07/28 " اختیار خ بیانگر نوع قرارداد که اختیار خرید و"وپارس" نماد اصلی می‌باشد و تاریخ اعمال آبان 1400 است.
جمع‌بندی
اختیار معامله ابزاری است که در جهت کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گرفته است و به‌تنهایی ارزشمند نیست، بلکه ارزش خود را از ارز، سهام، کالا و. که معامله می‌شوند به دست می‌آورد.
دارندگان اختیار خرید تعهدی به انجام معامله ندارند بلکه خریدار می‌توانند در تاریخ سر رسید قرارداد تصمیم به ایفا یا عدم ایفای تعهد بگیرند.
دو نوع اختیار معامله وجود دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در ایران اختیار فروش رواج کمتری دارد و بیشتر اختیار خرید معامله می شود.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله چیست؟ واژه اختیار به ابزار مالی اشاره دارد که مشتق شده از ارزش سهم پایه مثل (خودرو ، خساپا ، فملی و .. ) است. و با تغییرات قیمت این سهام تغییر می کند. قرارداد اختیار معامله به خریدار فرصت(اختیار و نه اجبار) خرید یا فروش ( بسته به نوع قراردادی که دارند ) دارایی پایه را می دهد. برخلاف قراردادهای آتی، دارنده آن ملزم به خرید یا فروش دارایی است .و باید قرارداد را اجرا کند. هر قرارداد تاریخ انقضای خاصی خواهد داشت که تا آن زمان دارنده باید اختیار خود را اعمال کند. و در سهم و دارایی پایه ای که قرارداد بروی ان بسته شده(مثل سکه و معامله اختیار چیست؟ زعفران) را تحویل بگیرد و یا تحویل بدهد. قیمت اعمال روی یک اختیار معامله به عنوان قیمت اقدام شناخته می شود. و در روز سررسید باید با همان قیمت معامله انجام شود.
تعاریف کلیدی اختیار معامله
- اختیار معامله، مشتقات مالی هستند که به خریداران این حق را می دهند، اما نه تعهدی، برای خرید یا فروش یک دارایی پایه در قیمت و تاریخ توافق شده.
- اختیار معامله های خرید و اختیار معامله های فروش مبنای طیف وسیعی از استراتژی های اختیاری است که برای پوشش ریسک، درآمد یا سفته بازی طراحی شده اند.
- اگرچه فرصت‌های زیادی برای سود بردن از اختیار معامله‌ها وجود دارد، سرمایه‌گذاران باید با دقت ریسک‌ها را بسنجند.
درک اختیار معامله ها
اختیار معامله ها محصولات مالی همه کاره هستند. این قراردادها شامل خریدار و فروشنده می شود که در آن خریدار هزینه ای(پرمیوم) را برای حقوق اعطا شده توسط قرارداد می پردازد. اختیار معامله های خرید به دارنده این امکان را می دهد که دارایی را با قیمت مشخص شده در یک بازه زمانی خاص خریداری کند. از سوی دیگر، اختیار معامله های فروش به دارنده اجازه می دهد تا دارایی را با قیمت مشخص شده در یک بازه زمانی خاص بفروشد. هر اختیار خرید دارای یک خریدار با دیدگاه صعودی و یک فروشنده با دیدگاه نزولی است. در حالی که اختیار معامله های فروش دارای یک خریدار با دیدگاه نزولی و یک فروشنده با دیدگاه صعودی است.
معامله گران و سرمایه گذاران به دلایل مختلفی اقدام به خرید و فروش آپشن می کنند. سفته بازی در اختیار معامله به معامله گر اجازه می دهد تا با هزینه کمتری نسبت به خرید سهام یا دارایی، معامله ای اهرمی را در یک دارایی اجرا کند. سرمایه گذاران از اختیار معامله ها برای پوشش ریسک یا کاهش ریسک پرتفوی خود استفاده می کنند.
در برخی موارد، دارنده اختیار خرید می‌تواند با خرید اختیار معامله‌های خرید یا فروش آن ، درآمد کسب کند. اختیار ها نیز یکی از مستقیم ترین راه ها برای سرمایه گذاری در نفت هستند(در بازارهای جهانی). برای معامله گران اختیار معامله، حجم معاملات روزانه و موقعیت های باز یک اختیار، دو عدد کلیدی هستند که باید به آنها توجه کرد تا آگاهانه ترین تصمیمات سرمایه گذاری را اتخاذ کرد.
اختیارات آمریکایی را می توان در هر زمانی قبل از تاریخ انقضای اختیار اعمال کرد، در حالی که اختیار معامله های اروپایی فقط در تاریخ انقضا یا تاریخ اعمال می توانند اعمال شوند. اعمال به معنای استفاده از حق خرید یا فروش اوراق بهادار اساسی است.
مقاله به زبان انگلیسی اختیار معامله چیست؟
ملاحظات خاص
قراردادهای اختیار معامله معمولاً نشان دهنده ۱۰۰۰ سهم یا دارایی (در بازارهای جهانی ۱۰۰ سهم) است که به آن اندازه قراداد می گویند. خریدار برای هر قرارداد یک هزینه یا پرمیوم پرداخت می کند.
به عنوان مثال، اگر یک اختیار معامله پرمیوم ۳۵ ریال در هر یک سهم از قرارداد داشته باشد.خرید یک اختیار معامله ۳۵۰۰۰ ریال (۳۵ ریال * ۱۰۰۰ اندازه قرارداد = ۳۵۰۰۰ ریال) هزینه دارد. پرمیوم تا حدی بر اساس اختلاف قیمت اعمال با قیمت سهم پایه بعلاوه مبلغی به ازای زمان باقی مانده تا تاریخ انقضا است.
در این نوع قیمت گذاری،فاصله قیمت اعمال و سهم پایه را ارزش ذاتی اختیار و به مبلغی که به ازای زمان باقی مانده اخذ می شود،ارزش رمانی گفته می شود. و به این نوع قیمت گذاری ،قیمت گذاری دو جمله ای گفته می شود.
مدل بلک شولز
نوع دیگری قیمت گذاری وجود دارد به نام بلک شولز است که در این صفحه می توانید در مورد آن بیشتر بدانید.
یکی دیگر از عوامل در قیمت پرمیوم تاریخ انقضا است. درست مانند آن کارتن شیر در یخچال، تاریخ انقضا نشان دهنده روزی است که قرارداد اختیار معامله باید استفاده شود.
اسپرد اختیارات
اسپرد اختیارات، استراتژی هایی هستند که از ترکیب های مختلفی از خرید و فروش اختیار معامله های مختلف برای ساخت نمایه ریسک و ایجاده بازده مورد نظر استفاده می کنند. اسپردها با استفاده از اختیار معامله‌ها معامله اختیار چیست؟ ساخته می‌شوند. و می‌توانند از سناریوهای مختلفی مانند محیط‌های با نوسانات زیاد یا کم، حرکت‌های بالا یا پایین یا هر چیز دیگری استفاده کنند.
در استراتژی های اسپرد می توان از گذشت زمان و یا اختلاف پرمیوم اختیارات سود برد.
استراتژی‌های بسیاری در اختیار معامله برای انجام اینگونه معاملات وجود دارد مثل کندوری
معیارهای ریسک اختیار معامله ها: حساسیت های یونانی
بازار اختیار معامله از اصطلاح یونانی ها برای توصیف ابعاد مختلف ریسک درگیر در گرفتن یک موقعیت اختیار معامله، چه در یک اختیار معامله خاص یا یک سبد، استفاده می کند. این متغیرها یونانی نامیده می شوند زیرا معمولاً با نمادهای یونانی مرتبط هستند. هر متغیر ریسک نتیجه یک فرض یا رابطه ناقص اختیار معامله با متغیر اساسی دیگر است. معامله گران از ارزش های یونانی مختلف برای ارزیابی ریسک اختیار معامله ها و مدیریت پرتفوی اختیار استفاده می کنند.
حساسیت یونانی کوچک
برخی دیگر از یونانیان که اغلب مورد بحث قرار نمی گیرند عبارتند از لامبدا ، اپسیلون، ووما ، ورا، سرعت، زوما ، رنگ، اولتیما .
این یونانی ها مشتقات دوم یا سوم مدل قیمت گذاری هستند .و چیزهایی مانند تغییر در دلتا را با تغییر در نوسانات تحت تأثیر قرار می دهند. آنها به طور فزاینده ای در استراتژی های معاملات اختیار معامله ها استفاده می شوند .زیرا نرم افزارهای رایانه ای می توانند به سرعت این عوامل ریسکی پیچیده و گاه باطنی را محاسبه و حساب کنند.
دیده بان اختیار معامله وحید زارع کلیه این حساسیت های را محاسبه میکند.
خرید اختیار معامله های خرید چیست
همانطور که قبلاً ذکر شد، اختیار خرید به دارنده این امکان را می دهد که یک اوراق بهادار پایه را با قیمت اعلام شده تا تاریخ انقضا به نام انقضا خریداری کند. دارنده در صورت عدم تمایل به خرید دارایی، تعهدی به خرید دارایی ندارد. ریسک خریدار به پرمیوم پرداختی محدود می شود و نهایتا پرمیوم از دست می رود.
خریداران نسبت به یک سهم خوش‌بین هستند و معتقدند که قیمت سهام قبل از انقضای اختیار، از قیمت اعمال بالاتر می‌رود. اگر چشم‌انداز صعودی سرمایه‌گذار محقق شود و قیمت بالاتر از قیمت اعمال افزایش یابد، سرمایه‌گذار می‌تواند از اختیار استفاده کند. سهام را با قیمت اعمال خریداری کند و بلافاصله سهام را به قیمت فعلی بازار برای کسب سود بفروشد.
سود آنها در این معامله، قیمت سهم بازار منهای قیمت اعمال به اضافه هزینه ها(پرمیوم و کارمزد کارگزاری برای ثبت سفارش‌ها) اختیار است. نتیجه در تعداد قراردادهای اختیار خریداری شده ضرب می شود، سپس در ۱۰۰۰ ضرب می شود .
اگر قیمت سهام پایه تا تاریخ انقضا بالاتر از قیمت اعمال حرکت نکند، اختیار معامله بی ارزش است و منقضی می شود. دارنده ملزم به خرید سهام نیست اما پرمیوم پرداخت شده برای خرید را از دست می دهد.
فروش اختیار معامله های خرید چیست
فروش اختیار خرید به عنوان نوشتن قرارداد و به ایجاد کننده این موقعیت ها نویسنده می گویند(Writer). نویسنده پرمیوم را دریافت می کند. به عبارت دیگر، خریدار پرمیوم را به نویسنده (یا فروشنده) یک اختیار خرید می پردازد. حداکثر سود، پرمیوم دریافتی هنگام فروش اختیار معامله است. سرمایه‌گذاری که یک اختیار خرید را می‌فروشد، دیدگاه نزولی دارد و معتقد است که قیمت سهام پایه کاهش می‌یابد یا در طول عمر اختیار، نسبتاً نزدیک به قیمت معاملاتی اختیار معامله باقی می‌ماند.
اگر قیمت سهم بازار در زمان انقضا برابر یا کمتر از آن باشد، این اختیار معامله برای خریدار خرید بی‌ارزش منقضی می‌شود. فروشنده اختیار معامله پرمیوم را به عنوان سود خود به جیب می‌زند. این اختیار اعمال نمی شود زیرا خریدار سهام را با قیمت اعمال بالاتر یا برابر با قیمت رایج بازار خریداری نمی کند.
با این حال، اگر قیمت سهم بازار بیشتر از قیمت اعمال در انقضا باشد، فروشنده اختیار معامله باید سهام را به خریدار اختیار معامله با آن قیمت اعمال کمتر بفروشد. به عبارت دیگر، فروشنده باید یا سهام خود را از دارایی های پرتفوی خود بفروشد یا سهام را به قیمت رایج بازار بخرد تا به خریدار اختیار خرید بفروشد. نویسنده قرارداد متحمل ضرر می شود. میزان زیان بستگی به هزینه سهامی دارد که آنها باید برای پوشش سفارش اختیار معامله استفاده کنند، به اضافه هر گونه هزینه سفارش کارگزاری. اما کمتر از پرمیوم ای که دریافت کرده اند.(محاسبه میزان زیان از اختلاف قیمت سهم پایه و اعمال منهای پرمیوم دریافتی بعلاوه کارمزدهای کارگزاری)
همانطور که می بینید، خطر برای نویسندگان خرید بسیار بیشتر از ریسک خریداران خرید است. خریدار خرید فقط پرمیوم را از دست می دهد. نویسنده با ریسک بی‌نهایتی مواجه است، زیرا قیمت سهام می‌تواند به افزایش زیان‌های قابل توجهی ادامه دهد.
خرید اختیار معامله های فروش چیست
اختیار فروش سرمایه گذاری هایی است که در آن خریدار معتقد است قیمت سهام پایه در بازار در تاریخ انقضا یا قبل از انقضای اختیار، به زیر قیمت اعمال کاهش می یابد . بار دیگر، دارنده می تواند سهام را بدون تعهد به فروش به قیمت اعمال اعلام شده برای هر سهم تا تاریخ اعلام شده بفروشد.
از آنجایی که خریداران اختیار معامله های فروش خواهان کاهش قیمت سهام هستند، اختیار معامله فروش زمانی سودآور است که قیمت سهام پایه زیر قیمت اعمال باشد. اگر قیمت رایج بازار کمتر از قیمت اعمال در انقضا باشد، سرمایه گذار می تواند از فروش استفاده کند. آنها سهام را با قیمت اعمال و بالاتر از قیمت رایج سهم می فروشند. اگر بخواهند این سهام را جایگزین کنند، می توانند آنها را در بازار آزاد خریداری کنند.
سود آنها در این معامله، قیمت اعمال منهای قیمت فعلی بازار، به اضافه هزینه‌ها (پرمیوم و هر کارمزد کارگزاری برای ثبت سفارش‌ها) است. نتیجه در تعداد قراردادهای اختیار خریداری شده ضرب می شود، سپس در ۱۰۰۰ ضرب می شود.
ارزش نگهداری یک اختیار فروش با کاهش قیمت سهام پایه افزایش می یابد. برعکس، با افزایش قیمت سهام، ارزش اختیار فروش کاهش می یابد. ریسک خرید اختیار فروش محدود به از دست دادن پرمیوم در صورت انقضای بی ارزش اختیار معامله است.
فروش اختیار معامله های فروش چیست
فروش اختیار فروش به عنوان نوشتن قرارداد نیز شناخته می شود. یک نویسنده اختیار فروش معتقد است که قیمت سهام پایه ثابت باقی می ماند یا در طول عمر اختیار افزایش می یابد و باعث صعودی شدن سهام آنها می شود. در اینجا، خریدار اختیار معامله این حق را دارد که فروشنده را وادار کند سهام دارایی پایه را با قیمت اعمال در انقضا خریداری کند.
اگر قیمت سهام پایه در تاریخ انقضا بالاتر از قیمت اعمال بسته شود، اختیار فروش بی‌ارزش منقضی می‌شود. حداکثر سود نویسنده پرمیوم است. این اختیار معامله اعمال نمی شود زیرا خریدار اختیار سهام را با قیمت سهام اعمال پایین تر زمانی که قیمت بازار بیشتر است نمی فروشد.
اگر ارزش بازار سهام کمتر از قیمت اعمال اختیار معامله شود، نویسنده موظف است سهام پایه را با قیمت اعمال خریداری کند. به عبارت دیگر، اختیار فروش توسط خریدار اختیاری که سهام خود را به قیمت اعمال بالاتر از ارزش بازار سهام بفروشد، اعمال خواهد شد.
ریسک برای نویسنده اختیار فروش زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت بازار به زیر قیمت معامله کاهش یابد. فروشنده مجبور است در انقضا سهام را به قیمت اعمال خریداری کند. ضرر نویسنده بسته به میزان کاهش ارزش سهام می تواند قابل توجه باشد.
نویسنده (یا فروشنده) می‌تواند سهام را نگه دارد و امیدوار باشد که قیمت سهام به بالاتر از قیمت خرید برسد یا سهام را بفروشد و ضرر را جبران کند. هرگونه ضرر با پرمیوم دریافتی جبران می شود.
یک سرمایه‌گذار ممکن است اختیار معامله‌های فروش را با قیمت عملیاتی بنویسد که ارزش سهام را خوب ببیند و مایل به خرید در آن قیمت باشد. هنگامی که قیمت کاهش می یابد و خریدار از اختیار خود استفاده می کند، سهام را با قیمتی که می خواهد دریافت می کند و مزیت اضافی دریافت پرمیوم اختیار را دارد.
دیدگاه مثبت
خریدار اختیار خرید این حق را دارد که در صورت افزایش قیمت سهام، دارایی ها را با قیمتی کمتر از بازار خریداری کند.
خریدار اختیار فروش با فروش سهام به قیمت اعمال زمانی سود می برد که قیمت بازار کمتر از قیمت اعمال باشد.
فروشندگان آپشن به ازای نوشتن یک اختیار خرید، کارمزد پرمیوم را از خریدار دریافت می کنند.
دیدگاه منفی
فروشنده اختیار فروش ممکن است مجبور شود دارایی را با قیمت اعمال بالاتر از آنچه که معمولاً در صورت سقوط بازار می پردازد، بخرد.
اگر قیمت سهام افزایش یابد و مجبور شود سهام را با قیمت بالا بخرد، نویسنده اختیار خرید با ریسک بی نهایت مواجه می شود.
خریداران اختیار معامله باید پرمیوم اولیه را به نویسندگان اختیار معامله پرداخت کنند.
اختیار معامله ها چگونه کار می کنند؟
اختیار معامله نوعی محصول مشتقه است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا در برابر نوسانات یک سهام سفته‌بازی کنند یا در برابر آن محافظت کنند. اختیار معامله‌ها به دو دسته اختیار خرید و فروش تقسیم می‌شوند، که به خریداران اختیار خرید اجازه می‌دهد در صورت افزایش قیمت سهام سود ببرند و اختیار معامله‌های فروش که در آن در صورت کاهش قیمت سهام، خریدار سود می‌برد. سرمایه‌گذاران همچنین می‌توانند با فروش آنها به سرمایه‌گذاران دیگر، یک موقعیت فروش یا شورت کنند. بنابراین شورت کردن (یا فروش) یک اختیار خرید به معنای سود در صورتی است که، سهام اصلی کاهش یابد در حالی که فروش یک اختیار فروش به معنای سود در صورت افزایش ارزش سهام است.
مزایای اصلی اختیار معامله ها چیست؟
اختیار معامله ها می توانند به عنوان منبع اهرم و پوشش ریسک بسیار مفید باشند. برای مثال، یک سرمایه‌گذار با دیدگاه صعودی که می‌خواهد ۱۰۰۰ دلار در یک شرکت سرمایه‌گذاری کند، می‌تواند با خرید ۱۰۰۰ دلار اختیار خرید در آن شرکت، در مقایسه با خرید ۱۰۰۰ دلار از سهام آن شرکت، بازدهی بسیار بیشتری کسب کند.
از این نظر، اختیار معامله های خرید راهی را در اختیار سرمایه گذار قرار می دهند تا با افزایش قدرت خرید، موقعیت خود را افزایش دهد.
از سوی دیگر، اگر همان سرمایه‌گذار که سهامدار همان شرکت قرار است. و بخواهد ریسک خود را کاهش دهد،می تواند با فروش اختیار معامله‌های فروش در برابر آن شرکت، ریسک خود را پوشش دهد.
معایب اصلی اختیار معامله ها چیست؟
عیب اصلی قراردادهای اختیار معامله پیچیده بودن و قیمت گذاری آنها دشوار است. به همین دلیل است که یک وسیله سرمایه گذاری پیشرفته در نظر گرفته می شود، که فقط برای سرمایه گذاران حرفه ای با تجربه مناسب است. در سال های اخیر، آنها به طور فزاینده ای در بین سرمایه گذاران خرده فروشی محبوب شده اند. به دلیل ظرفیت آنها برای بازده یا زیان بزرگ، سرمایه گذاران باید مطمئن شوند که قبل از ورود به هر موقعیت اختیاری، پیامدهای بالقوه را کاملاً درک کرده اند. عدم انجام این کار می تواند منجر به خسارات ویرانگر شود.
مزایا و معایب اختیار معامله چیست؟
بازار سرمایه فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری دارد که متاسفانه مغفول مانده اند. به عنوان نمونه می توان به معامله اختیار معاملات اشاره کرد که کمتر سهامداری به سمت و سوی آن ها می رود. در این مطلب قصد داریم درباره اختیار معاملات اطلاعاتی را ارائه دهیم.
به گزارش نبض بورس، سالار داداش زاده کارشناس بازار سرمایه | بازار سرمایه فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری دارد که متاسفانه مغفول مانده اند. به عنوان مثال شما می توانید از طریق بازار سرمایه سکه و طلا خریداری کنید و یا اینکه می توانید در اختیار معامله ها مشارکت داشته باشید و بعضا سودهای بیشتری نسبت به خرید سهام کسب نمایید.
در این مطلب قصد داریم معامله اختیار چیست؟ که شما را با اختیار معامله ها آشنا کنیم و از مزایای آن ها بگوییم.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله بخشی از بازار آتی است که پوشش دهندگان ریسک قیمت‌ها براساس شرایط مندرج در قراردادها وارد معامله می‌شوند.
مثال بارز آن اختیار خرید سکه تمام بهار است که فرضا به سررسید تیرماه و قیمت ۹ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. در واقع اگر خریدار ۵۰۰ هزار تومان بابت چنین معامله‌ای بپردازد و در سررسید قیمت سکه ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شده باشد، با اعمال اختیارخرید توسط خریدار، ۳ میلیون سود کسب می‌شود.
مزایا و معایب اختیار معامله چیست؟
اما اختیار معاملات مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد:
مزایا:
۱- امکان دریافت وام با فروش اختیار خرید و فروش
۲- امکان نوسانگیری و با کاربرد بیشتر "دید میان مدت"
۳- بدون دامنه نوسان
معایب:
۱- شکاف قیمتی عموما بالا میان نرخ های خرید و فروش
۲- فعالیت ضعیف بازارگردانها
۳- عدم وجود جذابیت واقعی برای اجرای استراتژی های نامتقارن
سازوکار و نحوه انجام معامله در اختیار معامله چگونه است؟
پرسش های بسیاری درباره اختیار معامله و سازوکار و نحوه انجام معامله وجود دارد.
بنای این بازار بر روی سهم های پایه و زمان مانده تا سررسید آن ها است. بنابراین هم باید در نوسانگیری از یک سهم حرفه ای باشید و هم اینکه از بین چندین قرارداد یکی را انتخاب کنید و اینکه پر حجم معامله نکنید. این بازار سهامدار ندارد و خریدارها صرفا هزینه داشتن حق را به فروشنده ها پرداخت می کنند و این حق شامل دریافت سهم ها یا معادل ریالی در شرایطی است که در سررسید، قیمت پایانی سهم پایه از جمع قیمت توافقی (اِعمال) و قیمت پرمیوم یا هزینه پرداخت شده اختیار معامله اختیار چیست؟ معامله، بالاتر باشد.
مهم ترین عوامل پیداکردن ارزش منصفانه یک قرارداد، مقایسه نرخ بازاری با منصفانه و مقایسه قراردادهای مشابه از نظر وابستگی نوسانات پرمیوم به سهم پایه است.
در مقاومت های معتبر که میخواهید از افت سهم سود کسب کنید، دوباره نیاز به پیداکردن ارزشمند ترین قرارداد دارید و بعد سرمایه نقدی رهن معامله می شود و در نقش فروشنده، دریافت کننده هزینه از خریدار می شوید.
گاهی ارزش منصفانه اختیار خرید فاصله ۵ الی ۶ تومانی با سفارش فروش موجود روی تابلو دارد که قابل اغماض است اما اختلاف ۱۰-۲۰ تومانی قابل چشم پوشی نیست.
نکته ۱: خریداران سابقی که در یک سررسید باعث In the money یا در سود شدن قرارداد شده اند لزوما در همان قرارداد خریداران جدید از نوسان قیمت پرمیوم یا اعمال در سررسید سود نخواهند برد.
نکته ۲: قیمت پایین تر و یا اهرم لحظه ای بالاتر ملاک ارزشمندی و سودآور شدن یک قرارداد نیست. برعکس ممکن است زیان بیشتری هم وارد کند. به زبان ساده تر در اختیار معامله سود بیشتر مساوی با ریسک بیشتر نیست و اهرم های زیر ۴ و بالای ۲ مناسب معامله گری هستند.
دیدگاه شما