تحلیل SWOT یک ابزار تصمیمگیری و تدوین استراتژی است. SWOT از چهار کلمه نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصتها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) ریشه گرفته.
تحلیل SWOT چیست و چگونه آن را اجرا کنیم؟
تحلیل SWOT یا نمودار SWOT یکی از اصلیترین ابزارهای تحلیل استراتژیک است به طوری که برخی از افراد آن را به سنگ بنای تحلیل استراتژیک میشناسند. این تکنیک نامهای دیگری مانند تحلیل سوات و تحلیل اس دبلیو او تی نیز دارد. تحلیل SWOT در اصل نشان دهنده فرصتها، تهدیدها، نقاط ضعف و قوت سازمان است. با بهکارگیری ماتریس SWOT در تحلیل کسب و کار خود، موفق خواهید شد و از رقبا سبقت خواهید گرفت. تحلیل SWOT اگر چه به شکل یک ماتریس که نشان دهنده خط مشی سازمان است، نمایش داده میشود. اما تنظیم آن مستلزم رعایت اصول و قواعد خاص است.
شاید یک فرد بدون تفکر استراتژیک بتواند در طی آموزش چند جلسهای تحلیل SWOT و نحوه تنظیم آن را بیاموزد. اما در نهایت برای اجرای کارساز آن و دستیابی به کیفیت خروجی مطلوب، فرد به تفکر استراتژیک و مدیریت استراتژیک نیاز خواهد داشت. این مسئله در طولانی مدت حس خواهد شد.
در انتهای این مطلب شما صفر تا صد تحلیل SWOT را خواهید آموخت. بحث را با مقدمهای از چیستی مدیریت استراتژیک شروع خواهیم کرد و در آخر به آموزش ترسیم آن خواهیم پرداخت و مثالهایی برای تثبیت ذکر خواهیم کرد. همراه ما باشید.
تحلیل SWOT چیست
مدیریت استراتژیک (Strategic Management) چیست؟
با توجه به این که تحلیل SWOT با مسئله مدیریت استراتژیک ارتباط تنگاتنگ دارد، پیش از پرداختن به بحث اصلی توضیحاتی مختصر درباره این موضوع ارائه میدهیم. همه ما حداقل یکبار واژههای استراتژی و استراتژیک را شنیدهایم. اما شاید مفهوم دقیق آنها را به خوبی درک نکرده باشیم. مدیریت استراتژیک یا مدیریت راهبردی در اصل به معنای مدیریت سازمان برای دستیابی به اهداف آن است. اهداف بلندمدت سازمان توسط مدیریت ارشد تدوین شده و در دسترس تمام بخشها قرار میگیرند.
مدیریت استراتژیک چه اهمیتی دارد؟
در دنیای پر مخاطره و غیرقابل پیشبینی امروز که کسب و کارها با تغییرات مداوم داخلی و خارجی روبرو هستند، نیاز به برنامه ریزی در کسب و کارها امری انکار ناپذیر است. برنامه ریزی استراتژیک نیز یکی از برنامه ریزیهای مذکور است. پیشبینی و توجه به خطرات و فرصتهای احتمالی به هنگام تصمیم گیری، میتواند امکان کنترل آینده را به دستان شما بدهد و کاری کند که شما همیشه یک گام فراتر از رقبا حرکت کنید. از دیگر مزایای مدیریت استراتژیک که آموزش تحلیل SWOT نیز به همین منظور انجام میشود، عبارتند از:
- افزایش مشارکت و انگیزه کارکنان.
- افزایش حمایتهای همهجانبه مدیران ارشد.
- افزایش تعهد تمام کارکنان (کارمندان، مدیران و …).
- کاهش ریسکهای تصمیم گیری.
- افزایش اختیارات کارکنان.
- شفافسازی مسیرهای فعالیت سازمان در بلند مدت.
- همسوسازی اقدامات عملیاتی در راستای اهداف مشخص.
ابزار تحلیل مدیریت استراتژیک؛ تحلیل SWOT چیست؟
تحلیل SWOT یکی از قدرتمندترین ابزارها برای تحلیل مدیریت استراتژیک در سازمانهای امروزی است. این ابزار در جهت کشف فرصتها، شناخت تهدیدها و مدیریت آنها، تمرکز بر نقاط قوت و کاهش نقاط ضعف برای قرار گرفتن در جایگاهی مناسب به شما کمک میکند. با درک اهمیت مدیریت استراتژیک، میتوان به میزان اهمیت این ماتریس هم پی برد. یادتان باشد که این ابزار با نامهایی مانند تحلیل سوات یا نمودار سوات هم شناخته میشود.
تحلیل SWOT چه اجزایی دارد؟
تحلیل SWOT چهار جزء دارد که عبارتند از:
نقاط ضعف (Weaknesses):
این جزء از تحلیل SWOT نقاط ضعف سازمان را شناسایی کرده و در بهترین حالت ممکن متوقف میکند. نقاط ضعف دقیقا همان نقاطی هستند که برای ادامه رقابت باید بهبود یابند. مارک تجاری ضعیف، بدهیهایی تحلیل سوات SWOT چیست؟ زیاد، کمبود سرمایه و زنجیره تامین ناکافی مثالهایی برای نقاط ضعف هستند.
نقاط قوت (Strengths):
این بخش از تحلیل SWOT، برخلاف بخش قبل به شناسایی ویژگیهای مثبت و منحصر به فرد سازمان که در موفقیت آن نقش دارند میپردازد. از میان مثالهای متعدد برای نقاط قوت میتوان به مواردی نظیر؛ برند قوی، مشتریان وفادار، فناوری منحصر به فرد و ترازنامه قوی اشاره کرد.
فرصتها (Opportunities):
بخش فرصتهای تحلیل SWOT همانطور که از عنوانش مشخص است، به عوامل خارجی مطلوب که مزیت رقابتی به سازمان میبخشند اشاره دارد. به طور مثال، عرضه خودروها به بازار جدید به واسطه افزایش فروش و افزایش سهم بازار میتواند یک فرصت برای تولیدکنندهای باشد که با کاهش تعرفههای کشورش روبروست.
تهدیدها (Threats):
عاملی که احتمال آسیب زدن آن به سازمان وجود دارد، تهدید نامیده میشود که در تحلیل SWOT بررسی میشود. کاهش بارش باران و خشکسالی تهدیداتی برای شرکتهای فعال در حیطه محصولات کشاورزی هستند، چراکه ممکن است کاهش باردهی را درپی داشته باشند. افزایش هزینه مواد اولیه، افزایش رقابت و غیره نیز از جمله تهدیدات معمول هستند. نکته مهم این که فرصتها و تهدیدها از عوامل خارجی و نقاط ضعف و قوت از عوامل داخل سازمان هستند که در این ماتریس نمایش داده میشوند.
تحلیل SWOT چیست؟
ماتریس سوات تنها به شناسایی فرصتها، تهدیدها، نقاط ضعف و قوت محدود نمیشود. بلکه پس از شناسایی آنها تحلیل SWOT لازم است تا به استخراج استراتژیها منجر شود.
استراتژی چیست؟
استراتژی راهبردهایی است که مدیران سازمان را در جهت دستیابی به اهداف بلند مدت یاری میکند. استراتژی را میتوان به عنوان جهت کلی دستیابی سازمان به وضعیت و جایگاه مطلوب در آینده نیز تعریف کرد. استراتژی از روند برنامه ریزی دقیق استراتژیک حاصل میشود.
انواع استراتژی در تحلیل SWOT کدامند؟
در ادامه به بررسی استراتژیهای حاصل از تحلیل SWOT میپردازیم.
استراتژی SO در تحلیل SWOT (استراتژی Maximax):
این استراتژی (Strengths – Opportunities) به شما کمک میکند تا از فرصتهای شناسایی شده خارجی در تحلیل SWOT با تکیه بر نقاط قوت بهترین بهره را ببرید.
استراتژی WO در تحلیل SWOT (استراتژی Minimax):
استراتژی WO (Weaknesses – Opportunities) باعث کاهش اثرات نقاط ضعف بر فرصتهای شناسایی شده، میشود.
استراتژی ST در تحلیل SWOT (استراتژی Maximin):
استراتژی Strengths – Threats در تحلیل SWOT بر کاهش یا از بین بردن تهدیدهای خارجی به وسیله توانمندیها و نقاط قوت سازمان تمرکز دارد.
استراتژی WT در تحلیل SWOT (استراتژی Minimax):
استراتژی Weaknesses – Threats با هدف اتخاذ تصمیمات درست برای کاهش ضعفهای سازمان در برابر تهدیدهای شناسایی شده استفاده میشود.
ماتریس SWOT چه کاربردی دارد؟
تحلیل SWOT که برای ارزیابی شرایط مطلوب و نامطلوب در کسب و کارها کاربرد دارد و در جهت مدیریت استراتژیک، مدیران سازمان را یاری میکند میتواند در زندگی شخصی افراد نیز کاربرد داشته باشد. افراد با کمک ماتریس SWOT میتوانند استعدادها و تواناییهای خود را بشناسند و با غلبه بر ضعفهای شخصی خود در مسیر موفقیت قدم بردارند.
استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT چه مزایا و محدودیتهایی دارد؟
تحلیل SWOT در کنار فواید و مزایای بسیاری که دارد، مانند هر تکنیک دیگری محدودیتهایی نیز خواهد داشت. بنابراین سودمند بودن این ابزار مانع از وجود محدودیت برای آن نمیشود. در زیر تعدادی از مزایا و معایب این ابزار را بیان کردهایم.
- اتخاذ استراتژی متناسب با اهداف واقعبینانه.
- شناخت نقاط ضعف و قوت سازمان و بهرهوری موثر از منابع سازمان بر این اساس.
- تحلیل وضعیت موجود سازمان و ترسیم چشم اندازی روشن برای آینده آن.
- بهرهمندی از تمام فرصتهای احتمالی.
- مقابله با تهدیدات با کمک راهکارهایی که تحلیل SWOT ارائه میدهد.
- استفاده از توانمندیهای سازمان در جهت طی مسیر موفقیت.
- غلبه بر ضعفها با استفاده از فرصتها.
- ارزیابیهای ذهنی.
- دشواری تشخیص عوامل بیرونی به عنوان تهدید و فرصت (عدم تمیز آنها از یکدیگر).
- ارائه استراتژیهای متناقض در برخی مواقع.
نمونه تحلیل SWOT
در زیر نمونهای از ماتریس تحلیل SWOT یک شرکت فعال در زمینه نفت و گاز آورده شده است.
نمونه استراتژیهای استخراج شده از ماتریس سوات
در زیر تعدادی از نمونه استراتژیهای حاصل از تحلیل SWOT را ذکر کردهایم.
- مستقر شدن سیستمهای مدیریت در سازمان که تمام بخشها را ملزم به رعایت قوانین و مقررات میکنند.
- الزام به ارزیابی انرژی مصرفی و اصلاح الگوی مصرف.
- ارتقای جایگاه HSE در فرآیندهای سازمان و پروژههای آن.
- مستقر شدن سیستمهای مدیریت در سازمان که تمام بخشها را ملزم به رعایت قوانین و مقررات میکنند.
- افزایش کیفیت تسهیلات رفاهی کارکنان.
- شفاف سازی، ارتقای آگاهی و توانایی کارکنان در حوزه HSE از طریق برگزاری دورههای آموزش منابع انسانی.
- توجه به حفظ محیط زیست اطراف پروژه.
چطور میتوان با Case Study ذهن را به چالش کشید؟
شاید تاکنون مطالبی درباره Case Study (مطالعه موردی) شنیده باشید. اما درباره چیستی مطالعه موردی و مزایای آن چیزی میدانید؟ مطالعه موردی که یکی از مسائل مرتبط با تحلیل SWOT است، به بررسی دقیق، عمیق، جزئی یک مسئله یا مورد خاص که به عناصر دنیای واقعی مربوط است اشاره دارد. در مطالعه موردی محقق به بررسی و ارزیابی اطلاعات عمیق درباره چند متغیر میپردازد.
زمانی که بخواهید از تحلیل SWOT استفاده کنید یا اطلاعاتی کامل، عمیق تحلیل سوات SWOT چیست؟ و متنی درباره موضوعی خاص در دنیای حقیقی بدست آورید، مطالعه موردی طراحی خواهد شد. مطالعه موردی این امکان را برای شما فراهم میکند که بتوانید پیامدها، مشخصات اصلی و معانی پرونده مورد نظر را کشف کنید.
در تحلیل SWOT این امکان وجود دارد که با استفاده از یک مطالعه موردی، جنبههای مختلف موضوعی واحد را عمیقا مورد کاوش قرار دهید. یا این که از چند مورد مطالعه موردی برای مقایسه بین جنبههای مختلف تحلیل و شفاف سازی آنها استفاده کنید.
مطالعه موردی علاوه بر تحلیل SWOT در سایر تحقیقات نیز کاربرد دارد. این روش در حال حاضر یکی از متداولترین روشهای تحقیق کیفی در تحقیقات آکادمیک است. امروزه در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد و یا دورههای تحلیل سوات SWOT چیست؟ آموزش منابع انسانی، در دانشگاهها و سازمانها این روش برای دورههای مطالعاتی مورد استفاده قرار میگیرد.
مطالعه موردی در اصل به بررسی پدیدههای پیچیده در محیط میپردازد. محقق با کمک این روش میتواند یک پدیده یا موضوع را در نظر بگیرد و سپس با سوالات پژوهشی آن را حل کند.
بررسی استراتژی یک شرکت خاص نمونهای از مطالعه موردی در تجارت است. البته این روش ممکن است موارد گستردهتر را در تجارت مورد بررسی قرار دهد.
مطالعه به روش کیس استادی، درک و بینشی عمیق درباره موضوع مطالعه در اختیار محقق میگذارد و این اجازه را به او میدهد که به دنبال پاسخی مناسب برای سوالات تحقیق باشد. مانند پزشک و پرستاری که برای یافتن راه حل و درمان بیماری، آن را ارزیابی و بررسی میکنند. برای اطمینان از درست بودن تحلیل SWOT خود میتوانید از مشاوره مدیریت، مشاوره منابع انسانی یا مشاور سیستمها و فرآیندهای مرکز ما کمک بگیرید.
تحلیل SWOT ابزاری برای برنامه ریزی استراتژیک است که اطلاعاتی درباره نقاط قوت و ضعف و تهدیدها و فرصتها ارائه میدهد. اطلاعات بدست آمده توسط تحلیل SWOT میتوانند برای رسیدن به موفقیت و حفظ مزایای رقابتی و اتخاذ تصمیمات بلند مدت به مدیران سازمان کمک کنند.
این تجزیه و تحلیل به ما کمک میکند تا به نقاط قوت و ضعف خودمان پی ببریم، فرصتهای پیش روی خودمان را بشناسیم و تهدیدهای احتمالی را به شیوهی مؤثری مدیریت کنیم.
استفاده از تحلیل SWOT در کسبوکار خیلی بهتر از چیزی است که بهنظر میرسد. نه تنها وقتگیر نیست، بلکه شما را وادار میکند تا در مورد کسبوکار خود به روشهای کاملاً جدید فکر کنید. تحلیل SWOT به شما کمک میکند تا با بررسی نقاط قوت و نقاط ضعف کار خود و همچنین فرصتها و تهدیدهایی که در بازار با آن مواجه هستید بتوانید یک استراتژی کسبوکار قوی را توسعه دهید.
اصطلاح SWOT مخفف کلمات قدرت، ضعف، فرصت و تهدید در زبان انگلیسی است. در واقع میتوانیم تحلیل SWOT را به عنوان لیست سازمانیافتهای از بیشترین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها در کسبوکار تعریف کنیم.
نقاط قوت و ضعف عوامل درونی سازمان را نشان میدهد که در طول زمان میتوانید آنها را تغییر دهید (شهرت، حق امتیاز، مکان). اما فرصتها و تهدیدها عوامل بیرونی هستند (عرضهکنندهها، رقبا، قیمتها) که چه بخواهید یا نه اتفاق میافتد و نمیتوانید آنها را تغییر دهید.
کسبوکارهای موجود میتوانند همیشه از این تحلیل چهت ارزیابی یک محیط درحال تغییر استفاده کنند. در حقیقت به شما توصیه میکنم حداقل سالانه یک جلسهی بررسی استراتژی داشته باشید که با تحلیل SWOT آغاز شود. کسبوکارهای جدید نیز باید از این تحلیل به عنوان بخشی از فرآیند برنامهریزی خود استفاده کنند.
تحلیل SWOT (سوات) چیست؟ | معرفی، مثال و سناریو استراتژیک
کسب و کارها در ابتدای راه یا در ابتدای یک دوره برنامهریزی با یک ابهام مواجه میشوند. ابهامی که در مورد نقاط تمرکز و برنامههای جدید است. برایشان مشخص نیست که اولویت کاریشان چیست و بر چه موضوعاتی باید مدیریت کنند.
اینجاست که ابزارهای تحلیل استراتژیک به کمک مدیران و تصمیمگیرندگان میآید. تحلیل استراتژیک و ابزاری مثل SWOT Analysis یا تحلیل سوات، به تصمیمگیری بهتر برای آینده کسب و کار کمک میکند. بنابراین همراه نردو باشید تا آنچه در مورد این تحلیل نیاز دارید، به شما ارائه کنیم. انتظار داریم پس از مطالعه این مقاله بر موارد زیر تسلط داشته باشید:
- تحلیل SWOT چیست؟
- سناریو استراتژیک بر اساس SWOT
- سوالاتی که در SWOT باید پاسخ دهیم
- توانایی تحلیل یک کسب و کار با استفاده از تحلیل سوات
تحلیل SWOT چیست؟
تحلیل SWOT یک ابزار تصمیمگیری و تدوین استراتژی است. SWOT از چهار کلمه نقاط قوت (Strengths)، نقاط ضعف (Weaknesses)، فرصتها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) ریشه گرفته.
ابزار استراتژیک به ما کمک میکند که بتوانیم دید گستردهای درباره وضعیت کسب و کار با در نظر گرفتن عوامل محیطی (سیاستها، دولت، رقابت، رفتار مصرفکننده و …) و عوامل درونسازمانی داشته باشیم. SWOT هر دو بعد را در نظر میگیرد. اما چگونه؟
این تحلیل به سادگی درون سازمان را به نقاط قوت (Strengths) و نقاط ضعف (Weaknesses) تقسیمبندی میکند. هدف از نقاط نقاط ضعف و قوت و ضعف در سازمان، افزایش شناخت و آگاهی از وضعیت درونسازمانی است.
برای مثال اگر یک شرکت دارویی متخصصانی دارد که همگی در بالاترین حد علمی هستند، این یک نقطه قوت برای سازمان محسوب میشود. حال این سازمان اگر تجهیزات آزمایشگاهی ضعیف نسبت به استاندارد بازار داشته باشد، نقطه ضعف سازمان تجهیزات ضعیف است. بررسی عوامل داخلی کمک میکند توانمندی و ضعف درونسازمانی را یکجا بتوانیم بررسی کنیم.
حال اجازه دهید به بررسی محیط بپردازیم. همانطور که میدانید (و ما در مقالات اشاره کردیم)، محیط تاثیر قابل توجهی بر کسب و کار دارد اما الزاما کسب و کار در کوتاه مدت تاثیر بر محیط ندارد. بنابراین در زمان تصمیمگیری و برنامهریزی نیاز است محیط را هم به دقت بررسی کنیم.
سوات، تحلیل محیط را آسان کرده است. در تحلیل محیط، سوات به فرصتها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) نگاهی دارد تا تصمیمات موثرتر اتخاذ شوند. اگر در هنگام برنامهریزی فرصتی در بازار باشد که نادیده گرفتیم، قطعا برنامهریزی ناقص است. اگر تهدیدی در محیط باشد و آن را نبینیم، باز هم برنامهریزی ناقص است و احتمالا با شکست مواجه میشود.
به شرکت دارویی فکر کنید. از فرصتهای بازار این شرکت دارویی ممکن است افزایش نیاز مردم به داری تولیدی آن شرکت باشد (مثلا در دوره کرونا، فروش ویتامین C افزایش یافت). از طرفی ممکن است به دلیل تحریمها و نوسانات نرخ ارز، واردات مواد اولیه با چالش مواجه شود.
با استفاده از 4 عامل یاد شده (تصویر بالا) ماتریسی طراحی میشود که منجر به افزایش شناخت از کسب و کار نسبت به فضای رقابتی میشود. ماتریس SWOT در واقع ابزاری برای رسیدن به تحلیل با در نظر گرفتن عوامل داخلی(نقاط ضعف و قوت) و عوامل بیرونی (فرصتها و تهدیدها) است.
ماتریس SWOT (ماتریکس SWOT) و تدوین استراتژی
تا اینجای کار اجزای چهارگانه SWOT را بررسی کردیم اما فراموش نکنید که SWOT به تنهایی برای ما کاربرد استراتژیک ندارد. تا اینجای کار صرفا عواملی درون سازمانی و برون سازمانی را بررسی کردیم. اما این عوامل ما را به تصمیم خاصی نمیرساند و صرفا جنبه آگاهی دارد. راهکار چیست؟
در اینجا راهکار پیشنهادی تبدیل تحلیل سوات SWOT چیست؟ این عوامل به ماتریس (ماتریکس) است. ماتریکسی که باعث شود ما عوامل را در مقابل هم قرار دهیم. مثلا به وضعیت SWOT شرکت iPhone در بازار ایران نگاهی داشته باشید. توجه کنید که اطلاعات صرفا جهت آشنایی با ماتریکس است و اطلاعات قابل اتکا و استناد نیست.
با توجه به تصویر مشاهده میکنیم که زنجیرهای از اطلاعات وجود دارد اما باید به تحلیل برسیم. پس اجازه دهید به سراغ ماتریکس برویم. باید به تحلیلی از وضعیت موجود برسیم. مثلا اگر تهدیدهای بازار و نقاط ضعف سازمان وزن زیادی دارد استراتژیهای متفاوتی اتخاذ میشود نسبت به زمانی که نقاط قوت و فرصتهای بازار وزن قابل قبولی دارد.
بهتر هست به هر عامل که در خانههای چهارگانه SWOT مینویسیم وزنی بدهیم. میتوانیم موارد را بر اساس شدت و قدرت تاثیرگذاری امتیاز دهیم. پس از اینکه عوامل را یکجا دیدید با مدل زیر ماتریکس را تکمیل کنید. اجازه دهید این موضوع را بیشتر بررسی کنیم.
وزندهی به فرصتها و تهدیدها
شاید بزرگترین سوال استراتژی، در پاسخ به یک سوال باشد: اولویت کسب و کار چیست؟ واقعیت این است که هر کسب و کاری نقاط ضعف و قوت خود را دارد. هر سازمانی فرصتها و تهدیدهای خود را دارد. هر سازمان در هر بازار با وضعیت خاص خود مواجه است. بنابراین باید بدانیم که اگر تهدیدی وجود دارد، چقدر نیازمند توجه است. اگر فرصتی وجود دارد آیا این فرصت به قدری جذاب و مهم است که بابت آن تهدیدها را نادیده بگیریم؟
پیشنهاد میکنیم به دو عامل زیر توجه کنید:
شدت اثر: اگر تهدیدی وجود دارد یا اگر فرصتی وجود دارد چقدر تاثیرگذار است؟
احتمال رخداد: تهدید و فرصت وجود دارد. اما چقدر احتمال رخداد آن وجود دارد؟
مثلا یکی از تهدادهای بازار وجود کرونا است. اما این تهدید جلوی فروش آنلاین را شاید نگیرد. بنابراین شاید احتمال رخداد 100% باشد اما شدت اثر ناچیز است.
همین وضعیت ممکن است برای کسب و کار دیگری بحرانآفرین باشد. بنابراین باید با رویکرد مدیریت ریسک، به عوامل بیرونی توجه شود.
جمعبندی
در این مقاله تلاش شد تا شما بتوانید با ابزار تحلیلی SWOT آشنا شوید. همچنین انتظار داریم شما پس از مطالعه این مقاله توانایی تحلیل SWOT داشته باشید و بتوانید موضوعات استراتژیک کسب و کارتان را مشخص کنید. خوشحال میشویم در موارد زیر نظرتان را برای ما بنویسید:
ضعف تحلیل سوات یا ماتریس سوات چیست؟
ایجاد تمایز بین محیط داخلی و خارجی بنگاه در بیشتر روشهای تحلیل استراتژی ، رایج است. مشهورترین و پراستفادهترین روش، چارچوب یا ماتریس سوات است که تأثیرات مختلف بر استراتژی بنگاه را به چهار دسته تقسیم میکند: نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها.
SWOT، مخفف واژههای Strengths (نقاط قوت)، Weaknesses (نقاط ضعف)، Opportunities (فرصتها) و Threats (تهدیدات) است.
دو مورد اول (نقاط قوت و ضعف) مربوط به محیط داخلی هستند، دو مورد آخر (فرصتها و تهدیدها) مربوط به محیط خارجی است.
شناسایی این عناصر یا همان SWOT ها، به این علت مهم است که می توان از آنها در برنامه ریزی برای دستیابی به اهداف بعدی استفاده کرد.
تصمیم گیرندگان باید در ابتدا با توجه به عناصر SWOT تعیین کنند که آیا اهداف مورد نظر قابل دستیابی هستند یا خیر.
ضعف ماتریس سوات چیست؟
کدام بهتر است، جداسازی دو طرفه بین تاثیر داخلی و خارجی یا طبقهبندی سوات چهار طرفه؟
مسئلهی اصلی این است که آیا دستهبندی عوامل داخلی به نقاط قوت و ضعف و دستهبندی عوامل خارجی به فرصتها و تهدیدها، منطقی و مفید است یا خیر. در عمل، این جداسازیها دشوار است.
الکس فرگوسن برای باشگاه منچستر یونایتد یک نقطه قوت است یا نقطه ضعف؟
او به عنوان با تجربهترین و موفقترین مربی فوتبال نقطه قوت است. به عنوان یک پیرمرد ۷۰ ساله که هیچ جانشین مشخصی ندارد، نقطه ضعف است.
گرمایش جهان برای تولیدکنندگان خودرو فرصت است یا یک تهدید؟
با تشویق افزایش مالیات بر سوخت وسایل موتوری و محدودیتهای استفاده از خودرو، این موضوع تهدید است. با تشویق مصرفکنندگان برای تغییر جهت به سمت خودروهای کممصرف و الکتریکی، این موضوع فرصتی برای فروش جدید را فراهم میکند.
نکته اینجاست که دستهبندی عوامل خارجی به فرصتها و تهدیدها و دستهبندی عوامل داخلی به نقاط قوت و ضعف، اختیاری است. موضوع مهم، شناسایی دقیق نیروهای خارجی و داخلی موثر بر بنگاه و سپس تحلیل نتایج آنها است.
تحلیل سوات (SWOT)
تحلیل سوات (SWOT) ابزاری در مدیریت استراتژیک برای انتخاب استراتژی مناسب براساس پایش نقط قوت، نقط ضعف، فرصتها تحلیل سوات SWOT چیست؟ و تهدیدهای سازمان است. با استفاده از این ابزار وضعت موجود و مطلوب عوامل داخلی و خارجی بررسی میشود و استراتژی مناسب برای سازمان انتخاب میشود.
تحلیل سوات SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و تواناییهای درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است. ماتریس SWOT که آن را به شکلهای دیگر مثل TOWS هم مینویسند، از چهار سر واژه اصلی تشکیل میشود:
- نقاط قوت Strength
- نقاط ضعف Weakness
- فرصتها Opportunity
- تهدیدها Threat
ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط میشود و فرصت و تهدید معمولاً محیطی است. در این مقاله مراحل مختلف تحلیل سوات ارائه شده است.
دانلود ویدیوی آموزش تحلیل سوات
مراحل تحلیل سوات
گامهای تحلیل سوات عبارتند از:
- شناسایی عوامل داخلی و خارجی
- تعیین وزن عوامل داخلی و خارجی
- تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
- تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
- انتخاب استراتژی مناسب
به صورت خلاصه نخست باید عوامل داخلی شناسایی و سپس در قالب نقاط ضعف و قدرت دستهبندی شود. سپس عوامل خارجی شناسایی و به صورت فرصتها و تهدیدها دستهبندی تحلیل سوات SWOT چیست؟ میشوند. در ادامه باید وزن هریک از عوامل مشخص شود. در گام بعدی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی تشکیل میشود. گام نهایی نیز انتخاب بهترین استراتژی میباشد.
گام نخست: شناسائی عوامل داخلی و خارجی
در تحلیل سوات ابتدا عوامل داخلی و عوامل خارجی شناسائی میشود. پس از مشخص شدن تمامی نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصتها، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE ) تشکیل میشود. نقاط ضعف و قوت داخلی در ماتریس IFE و فرصتها و تهدیدات خارجی در ماتریس EFE تجزیه و تحلیل میشوند. پس از مشخص شدن و نمره دهی عوامل درونی و بیرونی، این عوامل در جدول ماتریس استراتژیها قرار میگیرند. سپس استراتژیهای اتخاذ شده با استفاده از ماتریس QSPM نمره دهی شده و اولویت اجرای هر کدام مشخص میشود.
با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبههای تخصصی مهمترین شاخصهای هریک از معیارهای فوق شناسائی میشوند و سپس در قالب نقاط ضعف و قوت دستهبندی خواهند شد. به روش مشابه با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبههای تخصصی مهمترین شاخصهای هریک از عوامل خارجی شناسائی شده و سپس در قالب فرصتها و تهدیدها دستهبندی خواهند شد.
گام دو: تعیین اوزان عوامل داخلی و خارجی
پس ازشناسائی عوامل داخلی و خارجی و دستهبندی آنها در قالب نقاط قوت وضعف و فرصتها و تهدیدها، باید میزان اهمیت هریک از آنها مشخص شود.با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی وزن هریک از شاخصهای عوامل داخلی و خارجی مشخص میشود. بنابراین خروجی تکنیک AHP میتواند میزان اهمیت هر شاخص تصمیمگیری استراتژیک را نشان دهد. به مقاله رویکرد ترکیبی AHP-SWOT رجوع کنید.
گام سه: ایجاد ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی
برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) ابتدا نقاط قوت و سپس نقاط ضعف را لیست کرده و به هرعامل یک ضریب وزنی بین صفر (بیاهمیت) تا یک (بسیار مهم) اختصاص میدهیم. در اینصورت جمع ضرایب وزنی اختصاص داده شده باید مساوی یک باشد. این وزن میتواند با استفاده از تکنیک AHP محاسبه شود.
– به هریک از این عاملها نمره ۱ تا ۴ میدهیم. نمره ۱ بیانگر ضعف اساسی، نمره ۲ ضعف کم،نمره ۳ بیانگرنقطه قوت و نمره ۴ نشان دهنده قوت بسیار بالای عامل میباشد.
امتیاز دهی به معیارهای داخلی و خارجی
– برای تعیین نمره نهایی هرعامل، ضریب هرعامل را درنمره آن ضریب کنیم.
– مجموع نمرههای نهایی هرعامل را محاسبه کنیم تا نمره نهایی سازمان مشخص شود.
اگرمیانگین آنها کمتر از ۲٫۵ باشد یعنی سازمان ازنظر عوامل داخلی دچارضعف بوده و اگر نمره میانگین بیشتراز ۲٫۵ باشد سازمان دارای قوت میباشد.
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی IFE
برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) نیز مانند مانند قبل عمل میشود.
ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE)
گام چهارم: طراحی مدل تحلیل سوات SWOT
برای تجزیه و تحلیل هم زمان عوامل داخلی و خارجی از ماتریس داخلی و خارجی استفاده میگردد. این ماتریس برای تعیین موقعیت صنعت یا سازمان به کار میرود و برای تشکیل آن باید نمرات حاصل از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی را در ابعاد عمودی و افقی آن قرار داد تا جایگاه صنعت یا سازمان در بازار مشخص گردد و بتوان استراتژیهای مناسبی را برای آن مشخص کرد. این ماتریس منطبق بر ماتریس SWOT است و استراتژیهای مناسب برای سازمان را مشخص میکند.
الگوی ارزیابی و انتخاب استراتژی
روش تجزیه و تحلیل SWOT به شکل نظامیافته هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها را که در مرحله قبل شناسایی شده اند مورد تحلیل قرار داده و استراتژیهای متناسب با موقعیت را منعکس میسازد. در مدل SWOT پس از فهرست نمودن هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید که در مرحله قبل شناسایی شده و نوشتن آنها در سلولهای مربوطه به خود بر حسب ترتیب امتیاز وزن دار از محل تلاقی هر یک از آنها استراتژیهای مورد نظر حاصل میگردد. بنابراین همواره این ماتریس منجر به چهار دسته استراتژی ST، WT، WO و SO میشود. در شکل زیر ماتریس تجزیه و تحلیل SWOT نشان داده شده است.
ماتریس تجزیه و تحلیل SWOT
انواع استراتژیهای سوات
استراتژیهای SO : در اجرای استراتژیهای SO میتوان با استفاده از نقاط قوت داخلی از فرصتهای خارجی حداکثر بهره برداری را نمود. هر سازمانی علاقهمند است که همیشه در این موقعیت قرار داشته باشد تا بتواند با بهرهگیری از نقاط قوت داخلی از فرصتها و رویدادهای خارجی حداکثر استفاده را بنماید.
استراتژیهایWO : هدف از استراتژیهای WO این است که از مزیتهایی که در فرصتها نهفته است در جهت جبران نقاط ضعف استفاده شود.
استراتژیهایWT : هدف در اجرای استراتژیهای WT کم کردن نقاط قوت و ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است. در چنین موقعیتی وضعیت نامناسب بوده و در وضع مخاطره آمیز قرار خواهیمگرفت و باید سعی کنیم باانحلال، واگذاری، کاهش عملیات، ادغام و سایر روشها از چنین وضعیتی پرهیز نماییم.
استراتژیهایST : در این نوع استراتژی تلاش میگردد تا با استفاده از نقاط قوت داخلی برای جلوگیری از تاثیر منفی تهدیدات خارجی، ساز و کارهایی در پیش گرفته شود و یا تهدیدات را از بین برد.
به این ترتیب با استفاده از ماتریس SWOT فهرستی از استراتژیهای مختلف در چهار گروه متفاوت بدست میآید. با استفاده از ماتریس QSPM میتوان این تحلیل را پایان داد. علائه ور ماتریس سوات و تحلیل QSPM میتوان از رویکردهایی مانند AHP-TOPSIS نیز استفاده کرد که در پارس مدیر تشریح شده است.
ماتریس swot
این حقیقت بر هیچکس پوشیده نیست که انسان جاه طلبه و تمایل داره پیشرفت کنه. قاعده علاقه به پیشرفت در بستر انواع کسب و کارها هم دیده میشه. در همین بحث دیجیتال مارکتینگ، اگر هدف گذاریها بر مبنای پیشرفت نباشن، جز در جا زدن نتیجه دیگهای برای افراد دیجیتال مارکتر ندارن. حالا مسئلهای که اینجا بی جواب میمونه این هست که چجوری در کسب و کارمون پیشرفت درست و ادامه داری داشته باشیم؟ من به شما یک کلمه میگم که به تنهایی بار جواب این سوال و تمام سوالات مشابه رو به دوش میکشه؛ مدل swot.
اگر عبارت ماتریس swot رو قبلا شنیده باشید که خوندن این مقاله حکم مرور دفتر خاطرات رو براتون داره؛ اما اگر نمیدونید ماتریس swot چیست، این مقاله در مورد ماتریس swot رو دنبال کنید تا علاوه بر معنی این عبارت با کاربرد مارتیس swot و تحلیل سوات هم آشنا بشید.
ماتریس swot چیست؟
مدل اس دبلیو او تی (ماتریس سوات) که در بعضی متنها با ماتریس tows و ماتریس swot هم شناخته میشه یکی از ابزارهای مدیریت استراتژیکه.
مدیریت استراتژیک هم از اون عبارتهاییه که زیاد به گوش هممون خورده؛ اما ممکنه هنوز معنای دقیقی ازش توی ذهنمون نداشته باشیم؛ برای همین خیلی خلاصه و جمع و جور میگم که مدیریت استراتژیک (مدیریت راهبردی) ارائه تصمیمها و راهکارهایی هستن که به کارگیریشون به ما و سازمانی که داخلش هستیم کمک میکنه که در مسیر رسیدن به اهداف مد نظرمون پیش بریم. در واقع توی مدیریت استراتژیک مشخص میکنیم که الان کجا هستیم و در آینده کجا قراره بریم.
در ماتریس swot بر اساس یک سری فاکتورها که در ادامه بهشون اشاره میکنم وضعیت داخلی و خارجی شرکت یا سازمانی که داخلش هستیم رو ارزیابی میکنیم.
حالا که فهمیدید ماتریس سوات چیست، قطعا شما هم مثل اولین باری که من عبارت تحلیل سوات یا ماتریس swot رو شنیدم این سوال براتون پیش اومده که چرا اسم این ابزار مدل swot هست؟ اگر اینطوره بهتره با همین فرمون گازشو بگیرید و بیاید پایینتر تا بهتون بگم ماتریس swot مخفف چیست.
عبارت ماتریس سوات swot مخفف حروف ابتدایی 4 کلمه Strength (قوت)، weakness (ضعف)، opportunity (فرصت) و thread (تهدید) هست. ماتریس سوات به شما کمک میکنه با شناخت نقاط قوت و ضعف کسب و کارتون، نقاط قوت رو تقویت کنید و ضعفها رو کاهش بدید؛ سپس فرصتها رو کشف کنید و با شناسایی عوامل تهدید آمیز از آسیبشون جلوگیری کنید. این نکته رو هم از قلم نندازید که نقاط قوت و ضعف اصولا به وضعیت درونی کسب و کار شما مربوطن (عوامل داخلی) و فرصتها و تهدیدها هم از بررسی محیط بیرونی کسب و کار به دست میان. (عوامل خارجی)
تحلیل swot چیست؟
بعد از اینکه متوجه شدیم ماتریس swot مخفف چیست، باید اینو خدمتتون عرض کنم که اطلاع از جواب سوال ماتریس سوات چیست یا اینکه swot مخفف چه کلماتیه به تنهایی هیچ کاربردی نداره و فقط بی جهت فضای ذهنتون رو اشغال میکنه. در واقع اصل ماجرا تازه بعد از سپری کردن مراحل تدوین ماتریس سوات، در مرحله تحلیل سوات یا ماتریس swot شروع میشه. برای رسیدن به جواب تحلیل سوات چیست بهتره اول چهارتا کلمهای که مدل swot از ترکیب اونها تشکیل شده رو بیشتر بشناسیم تا بعد انواع استراتژِی swot رو هم بهتون بگم.
نقاط قوت کسب و کار شما چیه؟
این قسمت از جدول swot نقاط قوت و ویژگیهای مثبت کسب و کارتون رو به شما نشون میده. حواستون باشه که همه ویژگیهای مثبت جزو نقاط قوت محسوب نمیشن. نقاط قوت یک کسب و کار در مقایسه با رقیبهاش سنجیده میشن؛ مثلا اگر آشنایی کامل با اصول سئو محتوا یک ویژگی مثبت در شرکت شما هست که تیم رقیب هم اون رو داره، این دیگه نقطه قوت نیست و داشتنش واجبه؛ چون اگر شما این ویژگی مثبت رو نداشته باشید، عملا در بحث سئو کلاه سفید از رقبا عقب میفتید. اونجاست که میگن شما فعلا به سطح رقیبت برس، پیدا کردن نقطه قوت پیشکشت!
برند قوی، مشتریان وفادار، اختراعات ثبت شده شرکت، برخورداری از شبکههای توزیع مناسب و… مواردی از این قبیل میتونن در مقایسه با رقبا نقاط قوت شما باشن و از طریق تحلیل سوات به دست بیان.
شناسایی به موقع نقاط ضعف، یک نقطه قوت در کسب و کار!
این مسئله که شما بتونین نسبت به بقیه کسب و کارها سریعتر نقاط ضعف خودتون رو تشخیص بدید یک نقطه قوت محسوب میشه.
بهتره جمله قبلی رو در ادامه بخش نقاط قوت هم در نظر بگیرید.
بعد از اینکه یک شرکت تحلیل swot انجام بده میتونه نقاط ضعف خودش رو شناسایی کنه. این نقاط در جدول swot همون نقاطی هستن که برای پیشرفت در کسب و کارتون باید طی بهبود ضعفها، همزمان کاهششون هم بدید. این کار یه جورایی حکم یک تیر و دو نشون رو داره.
تا ابر فرصتها نگذشتن ازشون بهره ببر
جزء بعدی جدول swot که در هنگام تحلیل سوات یا ماتریس swot باید بهش توجه کنیم، فرصتها هستن. توجه به فرصتها در تحلیل ماتریس swot و استفاده ازشون باعث میشه شرکت یا کسب و کار شما از مزیت رقابتی برخوردار بشه و به نسبت حریفان خودش پیشرفت بیشتری داشته باشه.
نکته بعدی اینه که این فرصتها لزوما نباید خیلی خفن و تافته جدا بافته باشن. گاهی وقتها فرصتهای بزرگ و سرنوشت ساز از دل اتفاقات روزمره زندگی ما بیرون میان. فقط باید دقتتون رو ببرید بالا و حواس جمع باشید؛ درست مثل نیوتون که از دل یه اتفاق معمولی مثل افتادن سیب از درخت، فرصت کشف یکی از مهمترین قانونهای جهانو رو هوا قاپید.
ظهور تکنولوژیهای جدید، ایجاد یا برداشته شدن یک سری محدودیتها و قوانین، تغییر الگوهای اجتماعی و تمایلات مردم و کلی اتفاقات دیگه میتونن فرصتهایی باشن که به کمکشون میتونید با یک قدم، ده قدم کسب و کارتون رو از بقیه جلوتر بندازید.
در برابر تهدیدها سپر بشید!
در تحلیل استراتژِی swot، تهدیدها عواملی هستن که قابلیت آسیب رسوندن به کسب و کار شما رو دارن. با شناسایی این عوامل در تحلیل ماتریس سوات swot میتونید در برابر آسیبهاشون سپر بسازید و نذارید تحلیل سوات SWOT چیست؟ به شرکت یا کسب و کار شما لطمه وارد بشه. بسته به اینکه فعالیت کسب و کار شما در چه حوزهای هست، عوامل تهید مختلفی وجود دارن؛ ولی به عنوان مثال میتونم به خشکسالی، تحریم، بی ثباتی قیمت ارز، تضعیف روابط بین کشورها و… اشاره کنم. اصلا چرا راه دور بریم؟ همین ویروس کرونا که چند ساله امون همه رو بریده هم یکی از عوامل تهدید آمیز برای کسب و کارهاست، که الحق هم به مشاغل زیادی آسیب رسونده.
یه نکته رو زیرمیزی بهتون بگم؛ همیشه هم تهدیدها آسیب زننده نیستن! اگر بلد باشید علاوه بر اینکه در برابر آسیبهاشون سپر درست کردید، از دلشون فرصت بکشید بیرون، اونجاست که ایولا دارید؛ ولی با این همه تمرکزتون رو در وهله اول بذارید روی مهار این تهدیدها.
کاربرد تحلیل swot چیست؟
کاربرد تحلیل swot چیست؟ همه چیزه!
اصلا همه مفهوم و کاربرد swot در تحلیل سوات جمع شده. شما اگر یک نمونه جدول swot طراحی کنید اما تحلیلش نکنید، انگار تو قرمه سبزی، سبزی نریختید! مگه میشه قرمه سبزی بدون سبزی؟ مگه داریم جدول swot بدون تحلیل؟
در واقع اگر دارید از من میپرسید کاربرد طراحی جدول swot چیست، من بهتون میگم حدود 90 درصد کاربرد تحلیل swot را توی بخشهای قبلی گفتم!
همونطور که تا اینجا خوندید، جدول مدل مدیریتی swot نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصتهای حوزه کسب و کار شما رو به بسته به شکل ماتریس swot به صورت طبقه بندی شده توی یک لیست یا جدول نشون میده. آگاهی از این موارد نه تنها ذهن شما رو باز میکنه، بلکه مثل یک نقشه راه بهتون کمک میکنه در راستای رسیدن به اهداف کسب و کارتون، چه کارهایی رو انجام بدید و از انجام چه کارهایی دوری کنید. همچنین به شما میگه چه تصمیمهایی بگیرید و کدوم انتخابها میتونن به کار شما لطمه وارد کنن.
خلاصه که تا جدول swot رو تحلیل نکنید به مفهوم و کاربرد swot پی نمیبرید و کاربرد تکنیک swot و تحلیلش براتون آشکار نمیشه.
انواع استراتژی swot
تا اینجای کار مدل اس دبلیو او تی رو شناختیم، با تحلیل سوات چیست و اجزاء ماتریس swot هم آشنا شدیم. آخرین بخش این مقاله در مورد ماتریس swot، انواع استراتژِی swot هست که بهتون معرفیشون میکنم.
استراتژی so در مدل swot (استراتژیهای توسعهای)
استراتژی تهاجمی so در مدل تحلیلی swot یعنی با بهره گیری از نقاط قوت، استفاده از فرصتها رو به حداکثر ممکن برسونید.
استراتژی wo در مدل مدیریتی swot (استراتژیهای تقویتی)
این استراتژی در مدل مدیریتی swot به معنی کاهش نقاط ضعف کسب و کار در راستای افزایش فرصتهاست.
استراتژی st در مدل تصمیم گیری swot (استراتژیهای رقابتی)
استفاده از نقاط قوت در جهت غلبه بر آسیب تهدیدها، مفهوم کلی استراتژی st در مدل تصمیم گیری swot هست.
استراتژی wt (استراتژیهای تدافعی)
استراتژی wt در مدل تحلیلی swot یعنی تصمیمهایی بگیرید که به وسیله اونها، ضعفهای سازمان یا کسب و کار شما در برابر تهدیدها به حداقل برسه.
خب حالا که طی این مقاله با شکل ماتریس swot آشنا شدید خوبه بدونید که کاربرد ماتریس swot فقط در زمینه کسب و کار نیست و بعد از اینکه مراحل تدوین ماتریس سوات رو طی کردید، با نحوه نوشتن جدول swot آشنا شدید و انواعی از نمونه ماتریس سوات و نمونه تحلیل ماتریس swot رو مشاهد و بررسی کردید، میتونید از این ابزار کاربردی در زندگی شخصی خودتون هم استفاده کنید.
نمونه تحلیل swot
برای آشنایی کامل و درک کاربرد swot، یک مثال برای مدل swot توی این قسمت براتون میزنم تا دیگه حرف و حدیثی باقی نمونه و تمام مفاهیمی که گفتم حسابی براتون جابیفته. مثالی که قصد دارم براش مدل تحلیلی swot رو بهتون ارائه بدم، شرکت معروف اپله. تصویر پایین یک نمونه جدول swot هست که میتونید داخل هر قسمت، محتوا مربوط بهش رو بنویسید.
بریم ببینیم شکل ماتریس swot برای اپل چیه؟
البته ماتریس اپل فقط یک نمونه تحلیل swot هست و انواعی از نمونه تحلیل ماتریس swot وجود داره که مطالعهشون به شما کمک میکنه مفهوم و کاربرد swot رو خیلی بهتر و بیشتر درک کنید.
دیدگاه شما