بورس بهتر است یا فرابورس؟ / تفاوت این دو بازار چیست؟
بانک اول - بورس با فرابورس تفاوت زیادی دارد در این گزارش به تفاوت های این دو بازار میپردازیم.
به اشتراک بگذارید:
به گزارش بانک اول بازارهای مالی تشکیلات پیچیدهای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمتگذاری بازار ایفا میکنند. بهطور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت میگیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته میشود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایهداری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام میدهند.
بورس چیست؟
بورس بازاری است که در آن داراییها معامله میشوند. این بازار به سه دسته بورس کالا، ارز و اوراق بهادار تقسیم میشود. در بورس کالا، همانگونه که از نامش مشخص است، کالاهای معینی خرید و فروش میشود. در این بورس، معمولاً مواد اولیه معامله میشوند و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت. در بورس ارز، پولهای خارجی خرید و فروش میشوند که البته این بورس در ایران فعال نیست. در بورس اوراق بهادار، داراییهای مالی مانند سهام شرکتها، اوراق مشارکت و.. معامله میشود. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری ایجاد شده تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وجود دارد که منافع سرمایهگذاران و سرمایهپذیران را حفظ میکند. به عبارت بهتر، بورس سرمایهگذاران و سرمایهپذیران را در کنار هم قرار میدهد تا هر دو با تواناییها و داراییهایی خود موجب منفعت دو طرف شوند.
فرابورس چیست؟
در بازار بورس قوانین و ساختارهایی وجود دارد که سبب میشود هر شرکتی توانایی ورود به آن را نداشته باشد. فرابورس نیز مانند بورس اوراق بهادار، بازاری برای داد و ستد اوراق بهادار یا سهام است و شرایط و قوانین معاملاتی سادهتری برای پذیرش شرکتها و معامله سهام دارد. وظیفه فرابورس، سازماندهی آن بخش از شرکتهای علاقهمند به فعالیت در بازار سرمایه است که هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را کسب نکردهاند.
برای درک بهتر تفاوت بورس و فرابورس باید قبل از هر چیز به سازوکار بازارهای مالی توجه کنیم؛ به طور کلی به هر بازاری که در آن دارایی (به شکل اوراق) معامله شود، بورس گفته میشود. اما در ایران سازمانی داریم به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار». وقتی از «بورس» حرف میزنیم باید حواسمان باشد که از بورس به طور کلی (به مفهوم بازاری که در آن اوراق معامله میشود؛ مانند بورس نیویورک، بورس شانگهای، بورس ژاپن، بورس کالا و …) یا اینکه منظورمان همین «سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چه مواردی هستند؟
1) اولین تفاوت بین بازار بورس و فرابورس، وضعیت ساختاری تقسیمبندی بازارهای زیرمجموعه در آن است، به عبارت سادهتر هر یک از بازارهای بورس و فرابورس دارای تقسیمبندی ساختاری در خود هستند. بازار بورس در تقسیمبندی خود به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم میشود.
اما تفاوت این دو دسته بازار اول و دوم در بورس چیست؟
شرکتهایی که عملکرد مناسب و سوددهی مناسبی داشته باشند در بازار اول بورس فعالیت مینمایند و در صورتی که عملکرد آنها دچار مشکل شود و به حد نصابهای حضور در بازار اول نرسند به بازار دوم بورس منتقل میشوند. عکس این موضوع نیز صادق است، شرکتهایی که عملکرد مناسبی نداشتهاند و به بازار دوم منتقل شدهاند در صورت بازگشت به عملکرد ثابت میتوانند به بازار اول بازگردند.
2) دومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در میزان دامنهنوسان روزانه معاملات در گذشته بودهاست به شکلی که دامنهنوسان در بازار بورس یک درصد و در بازار فرابورس ۵ درصد بود اما در زمان حال و پس از تغییر قوانین در بازار اصلی بورس دامنهنوسان آن هم به ۵ درصد روزانه افزایش یافت.
3) سومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در مالیات شرکتهاست، شرکتهایی که در بورس فعالیت میکنند ده درصد مالیات میپردازند اما شرکتهای فعال در بازار فرابورس از پرداخت مالیات ۱۰ درصدی معاف هستند. این تفاوت برای پرداخت مالیات هم برای شرکتهای فعال در فرابورس مناسب و مفید است و هم برای سرمایهگذاران این بازار بسیار مناسب و پرفایده است.
4) چهارمین تفاوت بازار بورس و فرابورس در تنوع زیرمجموعههای آنها و طبعا تنوع این بازارها برای سلایق متفاوت سرمایهگذاران است. در این حالت سرمایهگذاران میتوانند با ایجاد سبدی از سهمهای مختلف بازار بورس و فرابورس هم ریسک سرمایهگذاری خود را کاهش دهند و هم سرمایهگذاری متنوع تری در شرکتهای مختلف داشته باشند.
5) مورد بعدی در خصوص این تفاوتها که بسیار مهم و چشمگیر است، دریافت تسهیلات بانکی شرکتهاست. شرکتهایی که در فرابورس فعالیت دارند میتوانند از این طریق برای دریافت تسهیلات از بانکها اقدام نمایند. با توجه به وضعیت شرکتهای فعال در بازار فرابورس، دریافت تسهیلات از بانکها میتواند در شرایط شرکتها تاثیر بسیار مناسبی داشته باشد و باعث پیشرفت آنها شود.
6) از دیگر تفاوتهای بازار بورس و فرابورس برای سرمایهگذاران میزان ارزش شرکتهای فعال در آنهاست، شرکتهایی که در بازار بورس فعالیت میکنند شرکتهایی بزرگتر، سودهتر و برای سرمایه افراد مناسبتر هستند. اما شرکتهای فعال در فرابورس بعضا شرکتهای کوچک و تازهکار بوده و به اندازه حضور در بازار بورس سودده نیستند و سرمایهگذاری در فرابورس ریسک بیشتری نسبت به فعالیت در بازار بورس دارد.
7) تفاوت بنیادی و مهم دیگر این دو بازار در روند پذیرش شرکتهاست، همانطور که پیشتر نیز اشاره شد روند پذیرش شرکتها در بازار بورس بسیار دشوارتر از فرابورس است، شرایطی مانند حداقل تعداد سهامداران، سرمایه ثبت شده، سهام شناور و سابقه فعالیت شرکت فاکتورهای اصلی جهت ورود شرکتها به بازار بورس و یا فرابورس است.
بورس بهتر است یا فرابورس؟
تا اینجا دانستیم که بازارهای مالی گوناگونی وجود دارد که میشود در این بازارها انواع اوراق بهادار را خرید و فروخت. همچنین گفتیم که بورس و فرابورس در واقع دو بازار مالی مستقل از یکدیگرند که شرایط پذیرش شرکتها در هر کدام از این بازارها متفاوت است.
بهطور کلی پذیرش سهام شرکتها در بورس سختگیرانهتر از بورس است. در واقع در معنای عام، در فرابورس (که میتوان آن را بهنوعی «خارج از بورس» هم نامید) سهام شرکتهایی معامله میشود که روند انتشار اطلاعاتشان منظم نیست یا سودآوری پایداری ندارند (البته ممکن است این وضعیت درمورد بعضی از شرکتهای فرابورسی تغییر کند و این شرکتها مجوز حضور در بورس را به دست بیاورند).
جمعبندی
در تفاوت بورس و فرابورس باید بگوییم بورس جایی است که در بستر آن انواع اوراق بهادار و کالا معامله میشود. در ایران سازمان بورس و اوراق بهادار عهدهدار نظارت بر فعالیتهای بورسهاست. فرابورس هم شرکت مستقلی است که مهمترین وظیفهاش این است که برای شرکتهایی که امکان حضور در بورس را ندارند، این فرصت را فراهم کند که به بازار سرمایه دسترسی داشته باشند. روی هم رفته شرکتهای بورسی در مقایسه با شرکتهای فرابورسی (بهویژه شرکتهای حاضر در بازار پایه) شفافیت مالی و سودآوری بهتری دارند و خرید سهامشان سرمایهگذار را در معرض ریسک پایینتری قرار میدهد.
بازار پایه فرابورس و قوانین آن چیست؟ | تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه
اگر تصمیم به سرمایهگذاری در بازار بورس دارید، باید پیش از هر چیزی با انواع بازار قابل معامله آشنا شوید. یکی از بخشهای بازار فرابورس، بازار پایه است که سهمهای زیادی را در خود جای داده و سرمایهگذاران بسیاری مشغول به فعالیت در این بازار هستند. البته اولین نکتهای که باید درباره این بازار بدانید، این است که این بازار ریسک بالایی دارد و اگر اطلاعات دقیقی از آن نداشته باشید، دچار ضرر و زیان خواهید شد. بنابراین باید در ابتدا به بخشهای دیگر بازار مسلط شوید و سپس به انجام معامله در این بازار بپردازید.
بازار پایه چیست؟
حال با این اوصاف شاید برای شما سوال پیش آید تفاوت بورس و فرابورس بازار پایه فرابورس چیست و چه شرایطی دارد؟ در جواب به این سوال باید گفت بازار پایه، چهارمین بازار فرابورس است و سهمهایی که به هر دلیلی مشکل دارند یا خرید و فروش آنها با ریسک همراه است، به این بازار منتقل میشوند.
این بازار بر اساس ماده ۹۹ قانون پنجم توسعه و ماده ۳۶ احکام دائمی توسعه کشوری تشکیل شده است. بر اساس این قوانین، شرکتهایی که سهامی عام هستند، باید حتما در یکی از بازارهای بورس و فرابورس معامله و پذیرش شوند. درواقع یک شرکت باید برای پیش بردن معاملات خود در یکی از بازارها پذیرش شود. البته برخی از شرکتها از لحاظ قانونی قدرت پذیرش ندارند و تنها باید ثبت آنها انجام شود. از همین رو میتوان گفت اگر سهم یک شرکت در این دسته قرار گیرد، به بازار پایه انتقال پیدا خواهد کرد.
تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه
در رابطه با تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه باید گفت که در فرابورس نسبت به بازار بورس نظارت بیشتری اتفاق میافتد. بنابراین شرکتهای بورسی باید گزارشهای بیشتری را در طول یک سال مالی آماده کنند؛ همین موضوع به شفافیت بیشتر بازار بورس کمک کرده است، بنابراین ریسک سرمایهگذاری در این بازار نیز کمتر خواهد بود.
بازار فرابورس ایران از سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد و تشکیلات قانونی آن مشابه بازار بورس است. البته شرایط خرید و فروش، پذیرش و معامله در این بازار در مقایسه با بازار بورس تفاوت دارد و بهمراتب سادهتر خواهد بود. دلیل تفاوت بورس و فرابورس این موضوع نیز کمک به چرخیدن چرخ اقتصادی کشور است.
از جمله تفاوتهای دیگر میتوان به حجم مبنای معاملات این سه بازار اشاره کرد. منظور از حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که در طول روز معامله میشود و این موضوع در افزایش و کاهش قیمت سهم تاثیر دارد. البته شرایط پذیرش در هر یک از بازارها نیز متفاوت است. بهطوری که پذیرش در بورس سخت و پذیرش در فرابورس راحت خواهد بود. البته باید متذکر شد که خود بازار فرابورس نیز به بازارهای دیگر تقسیم میشود که بازار پایه یکی از آنها است. این بازار همانطور که گفته شد، مختص به شرکتهایی است که شرایط پذیرش در بازارهای بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را ندارند.
مورد بعدی که باید به آن اشاره شود، این است که هر بازار تابلوهای مخصوص به خود را دارد. برای مثال بازار فرابورس دارای سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز است و هرکدام از آنها شرایط ویژهای را نشان میدهند. برای مثال تابلو قرمز سادهترین شرایط را برای پذیرش دارد.
شرکتهای حاضر در بازار پایه فرابورس
در رابطه با شرکتهای حاضر در بازار پایه فرابورس باید گفت که بهطورکلی سه دسته شرکت در این بازار قابل معامله هستند که باید درباره آنها اطلاعات لازم را داشته باشید.
- دسته اول شرکتهایی هستند که نتوانستهاند در بازار بورس یا فرابورس پذیرش شوند و به دلیل الزام قانونی، مشغول به معامله در این بازار میشوند. توجه داشته باشید که این دسته از شرکتها ریسک بسیار بالایی را تجربه خواهند کرد.
- دسته دوم شرکتهایی هستند که یک گام جلوترند و به ثبت نهایی رسیدهاند، البته تا گرفتن پذیرش همچنان فاصله دارند. باید متذکر شد که ریسک این شرکتها در مقایسه با مورد قبلی کمتر خواهد بود.
- دسته آخر نیز به شرکتهایی مربوط میشود که قبلا پذیرش شدهاند، اما به دلیل آن که قوانین بازار را رعایت نکردهاند، لغو پذیرش شدهاند. حال از آنجایی که قوانین بازار پایه نسبتا راحت است، این دست از شرکتها این بازار را انتخاب میکنند.
قوانین جدید بازار پایه فرابورس چیست؟
در گذشته دامنه نوسان بازار پایه برابر با ده درصد در طول روز بود که این موضوع باعث میشد سهامداران در طی چند روز کاری دچار ضرر و زیان بسیاری شوند. همچنین موضوع دیگری که در این بازار به چشم میخورد، پروژه کردن سهمها بود. منظور از پروژه کردن سهمها، خرید گروهی توسط چند نفری است که سرمایه زیادی دارند و هر روز دست به بالا بردن سهم میزنند. این موضوع میتوانست در مدت زمانی تقریبا یکساله، سهام شرکت ورشکسته را به ۱۰۰۰ درصد سود برساند.
پس از گذشت مدت زمانی، سهم بهشدت حبابی میشد و سهامداران کلان، سهم را در صف خرید قرار میدادند و به مردم میفروختند که این موضوع باعث ضرر و زیان بسیار سهامداران خرد میشد. تمام این موضوعات باعث شد که سازمان بورس قانون بازار پایه را تغییر دهد. حال شاید برای شما سوال پیش آید که قوانین جدید بازار پایه چیست؟ که در جواب باید گفت قوانین جدید به رنگی کردن بازار پایه معروف شدند و آنها را میتوان در سه دسته بازار پایه زرد، بازار پایه قرمز و پایه نارنجی تقسیم کرد.
بازار زرد و نارنجی و قرمز پایه چیست؟
همانطور که میدانید، هر سهم ویژگی و خصوصیات مخصوص به خود را دارد و بر اساس همین موضوع هر سهم به بازار مربوط به خود هدایت میشود. از همین رو در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
سهامی که به بازار زرد پایه منتقل میشوند
- شرکت باید حداقل یک بار صورت مالی حسابرسی شده را ارائه داده باشد تا بتواند در تابلو زرد بازار پایه حضور پیدا کند.
- مجموع زمان تاخیری که یک شرکت در جهت ارائه اطلاعات شرکت بر اساس دستورالعملهای اجرایی داشته، نباید بیش از دو مرتبه یک روزه باشد.
- مجموع دفعاتی که شرکت صورتهای مالی را بر اساس دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات ارائه نمیدهد، نباید بیش از دو مرتبه باشد.
سهامی که به بازار نارنجی پایه منتقل میشوند
- اگر هیئتمدیره یک شرکت قوانین مربوط به تابلوی زرد بازار فرابورس را رعایت نکند، به بازار نارنجی یا قرمز انتقال پیدا میکند.
- اگر سازمان فرابورس پس از حسابرسی صورتهای مالی سالانه تشخیص دهد که گزارشها حسابرسی نشدهاند یا مشکلی در اعداد و ارقام وجود دارد، سهام را به بازار نارنجی منتقل میکند.
- توجه داشته باشید سهمی که در این بازار قرار میگیرد، ریسک بیشتری نسبت به تابلو زرد دارد و دامنه نوسان آن در طول یک روز کاری بین +۲ و =۲ است.
سهامی که به بازار قرمز پایه منتقل میشوند
- اگر حکم ورشکستگی شرکت شما توسط مراجع قضایی امضا شود، سهام شرکت به تابلو قرمز منتقل خواهد شد.
- اگر حکم به انحلال ناشر در مجمع بورس عمومی سالیانه شرکت داده شود، سهم شرکت به پایه قرمز انتقال پیدا میکند.
- اگر گزارشها بهطور پیوسته در مدت ۳ سال توسط ناظر بررسی نشوند و هیچ گزارشی درباره سود و زیان شرکت نیز وجود نداشته باشد، سهم به این بازار منتقل میشود.
مزایا و معایب قوانین جدید بازار پایه فرابورس
قوانین جدید بازار پایه در جهت بهبود شرایط اخذ شدهاند، از همین رو مزایایی را به همراه دارند. اما توجه داشته باشید که در کنار این مزایا، معایبی نیز برای این قوانین در نظر گرفته شده است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
محدود کردن فعالیتهای سفتهبازان، رشد تدریجی و منطقی سهام و حذف هیجانات موجود در بازار پایه از جمله مزایای این بازار هستند و از معایبی که میتوان برای آن در نظر گرفت، باید بهاحتمال تبانی بازیگران سهام برای اعمال صف خرید یا صف فروش هر سهم اشاره کرد.
حداکثر نوسان در بازار پایه چگونه است؟
پس از اعمال تغییرات جدید در قوانین بازار پایه، دامنه نوسانهای مربوط به هر یک از تابلوها نیز تغییر کرد که در ادامه به این تغییرات اشاره خواهیم کرد.
تغییرات نوسان در تابلو زرد : دامنه نوسان قیمت در طول هفته برابر با ۳% است.
تغییرات نوسان در تابلو نارنجی : دامنه نوسان قیمت در طول هفته برابر با ۲% است.
تغییرات نوسان در تابلو قرمز: دامنه نوسان قیمت در طول هفته برابر با ۱% است.
توجه داشته باشید دامنه نوسانی که ذکر شد، مربوط به روزهای معاملاتی هفته و همچنین روز دوشنبه تا قبل از ساعت ۱۲ است. دقت داشته باشید که مبنای این دامنه نوسان، قیمت پایانی روزهای دوشنبه هر هفته است. البته این نکته را نیز باید یادآور شد که نحوه معاملات در بازار پایه به این صورت است که در هر هفته و در روز دوشنبه یک حراج معاملاتی از ساعت ۱۲ تا ۱۲:۳۰ انجام میشود. در این روز دامنه نوسان برای تابلو زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب برابر با ۶، ۴ و ۲ درصد خواهد بود.
ساعت کار بازار پایه فرابورس
در روزهای شنبه، یکشنبه، سهشنبه و چهارشنبه هر هفته، یعنی روزهای سفارش گیری بازار از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ در مرحله پیش گشایش انجام میشود. راس ساعت ۹ قیمتها هماهنگ میشوند و از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ شاهد انجام معاملات به صورت حراج پیوسته خواهیم بود. باید متذکر شد که دامنه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز همانطور که گفته شد، به ترتیب ۳، ۲ و ۱ درصد است.
معاملهگری در بازار پایه به چه شکل است؟
کلیه معاملاتی که در بازار پایه انجام میشوند، به دو شیوه خواهند بود. شیوه اول حراج پیوسته و شیوه دوم حراج تک قیمتی است. در شیوه اول انجام معامله، همانند بازار اول و بازار دوم فرابورس معاملات به صورت مستمر و فراگیر انجام میشوند. در شیوه دوم، معامله سهام در یک بازه زمانی مشخص از جلسه معاملاتی و پس از بررسی قیمتهای وارد شده انجام خواهد شد.
یکی از نکاتی که سرمایهگذاران باید نسبت به آن توجه داشته باشند، ریسک بازار پایه است. همانطور که متوجه شدهاید، در این بازار شرکتهایی مورد معامله قرار میگیرند که عملکرد مطلوبی نداشتهاند و اکثرا دچار زیان شدهاند. از همین رو معاملهگری باید با بالاترین دقت انجام شود تا فرد دچار ضرر و زیان بیشتر نشود.
توصیه میشود پیش از انجام معامله در این بازار، از برخی موضوعات مانند نحوه خرید سهام بازار پایه فرابورس، بهترین سهام بازار پایه، فیلتر بازار پایه و مواردی از این دست آشنا شوید و اطلاعات لازم را به دست آورید تا بتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید و متضرر نشوید.
افزایش سرمایه بازار پایه
افزایش سرمایه یکی از روشهای تامین مالی است و یک شرکت و بازار برای آن که بتوانند فعالیت خود را توسعه دهند، باید نسبت به افزایش سرمایه اقدام کند. گاهی اوقات نیز افزایش سرمایه در جهت اصلاح و بهبود ساختار مالی است و باید گفت که راه و روشهای گوناگونی نیز برای این کار وجود دارد. برای مثال یکی از راههای افزایش سرمایه بازار پایه، این است که بازار سهام جدیدی را منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا به سرمایه مورد نظر برسد.
جمعبندی
بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که امروزه قوانین جدیدی برای آن وضع شده و معاملهگران بسیاری مشغول به فعالیت در این بازار هستند. البته توجه داشته باشید که ریسک فعالیت در این بازار بسیار زیاد است و اگر دقت کافی را نداشته باشید، دچار ضرر و زیان بسیاری خواهید شد.
اطلاعات کامل درباره تفاوت بازار بورس و فرابورس
ما فعالان بازار سرمایه، با اصطلاحات بسیاری سروکار داریم که بورس و فرابورس از پرکاربردترین و آشناترین این اصطلاحات هستند.به طور قطع یکی از سوالاتی که افراد تازه وارد به بازارهای مالی با آن مواجهه هستند فرق بین این دو اصطلاح است. بازار بورس و فرابورس دو مورد از بازارهای مالی در ایران هستند که در آنها سهام شرکت های سهامی عام به متقاضیان خرید آنها عرضه میشود.پس تا پایان این مقاله با مدرسه بورس همراه باشید تا به طور کامل و شفاف تفاوت بازار بورس و فرابورس شناخت پیدا کنید.
بازار بورس چیست؟
بورس به تنهایی یک کلمه فرانسوی است که به معنای محل مبادله اوراق بهادار یا همان سهام است. معادل انگلیسی این کلمه (Stock Exchange) است.در ایران چهار بازار بزرگ زیر مجموعه نهاد بورساوراق بهادار هستند که در ادامه با انها بیشتر آشنا میشویم.
انواع بورس در ایران کدام اند؟
انواع بازار بورس در ایران به شرح زیر می باشد:
1)بورس اوراق بهادار تهران :
نخستین و کهن ترین بورس ایران است که در آن سرمایه گذاران به خرید و فروش سهام شرکت های بزرگ میپردازند.
2) فرابورس :
دومین بورس بزرگ کشورمان است و شرکت هایی که شرایط و استانداردهای پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند اما شرایط شان مطابق فرابورس است ،سهام شان در این بازار مبادله میشود.
بازار فرابورس، خود نیز شامل چندین زیر مجموعه است که در ادامه با آنها آشنا میشویم.
3)بورس کالا :
این بورس با هدف تسهیل مبادله کالاها ، حقیقی شدن قیمت ها و حذف واسطه ها و دلالان در عرضه پاره ای از کالاها ایجاد گردیده و درحال حاضر محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی، محصولات فلزی،تعدادی خودرو و پاره ای از قراردادهای مالی مبادله می گردد.
4)بورس انرژی :
این بورس شباهت بسیاری به بورس کالا دارد با این تفاوت که به طور ویژه و خاص به خرید و فروش سوخت و دیگر حامل های انرژی اختصاص یافته.
بازار فرابورس چیست؟
دومین بورس بزرگ کشورمان است و شرکت هایی که شرایط و استانداردهای پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند اما شرایط آنها مطابق فرابورس است ،سهام شان در این بازار مبادله میشود. بازار فرابورس، خود نیز شامل چندین زیر مجموعه است که در ادامه با آنها آشنا میشویم.
نکته مهم این است که شرایط پذیرش در فرابورس راحت تر است و با سرعت بیشتر و سخت گیری کمتری نسبت به بورس اقدام به پذیرش شرکت ها میکند.
بازارهای زیرمجموعه بازار فرابورس
1)بازار اول و بازار دوم :
بازار اولیه (primary market) زمانی شکل میگیرد که دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار میگیرد. بهعبارتی بازاری که در آن سهام شرکتها برای اولین بار عرضه و فروخته میشود، بازار اولیه نام دارد. در این بازار شرکتها بهطور مستقیم سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند که این کار در قالب پذیرهنویسی صورت میگیرد.
داراییهایی که ابتدا در بازار اولیه مورد معامله قرارگرفته است(مرحله پذیرهنویسی)، برای معاملههای بعدی و مجدد، نیاز به بازار ثانویه(secondary market)دارد. مثلاً اگر فردی که سهام شرکتی را در مرحله پذیرهنویسی خریداری کرده و اکنون قصد فروش این سهم به سایر سرمایهگذاران بازار را دارد، باید به بازار ثانویه مراجعه کرده و اقدام به فروش سهم خود کند. پس میتوان گفت که تمامی معاملات سهام در بازار بورس، جزء معاملات بازار ثانویه هستند و در این بازار، اوراق بهادار میان معامله گران مبادله میشود و شرکت در آن نقشی ندارد.
2)بازارهای پایه(بازار پایه زرد،نارنجی،قرمز) :
بازار پایه فرابورس خود به سه قسمت تقسیم میشود: تابلو پایه زرد، تابلو پایه نارنجی و تابلو پایه قرمز. در کنار نام هر نماد معاملاتی در تابلوهای رنگی بازار پایه، یکی از 6 عنوان لغو پذیرش شده ، قانون احکام دائمی برنامههای توسعه کشور، انحلال ، ورشکستگی ، عدم اظهار نظر و اظهار نظر مردود درج شده است.
لغو پذیرش شده : شرکتهایی که پیشتر در یکی از بازارهای اصلی بورس یا فرابورس حضور داشته اما به دلیل عدم رعایت استانداردهای پذیرش، لغو پذیرش شده و به بازار پایه انتقال داده شدند.
قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور : شرکتهایی که در آنها بر اساس ماده 36 قانون احکام دایمی برنامههای توسعه کشور مصوب 16/01/1396 ناشران موظف به انتشار اطلاعات و اسناد مالی موثر باشند.
انحلال : شرکتهایی که تمامی فعالیتهایشان متوقف شده و موجودیت خود را به طور کامل از دست دادهاند.
ورشکستگی : شرکتهایی که بر اساس زیانهای وارده قادر به پرداخت قرض های خود نباشند.
عدم اظهار نظر : شرکتهایی که در آنها حسابرس به دلیل وجود محدودیت قابل ملاحظه در دامنه رسیدگی (یا وجود شبهه عمده) قادر به اظهار نظر درباره مطلوبیت و مساعدت صورتهای مالی نباشد.
اظهار نظر مردود : شرکتهایی که در آنها حسابرس نقصهای صورتهای مالی را چنان با اهمیت ببیند که کلیت صورتهای مالی از نظر حسابرس گمراه کننده باشند.
عمدهترین تفاوت معاملات نمادها
عمدهترین تفاوت معاملات نمادهای تابلوهای مختلف بازار پایه فرابورس ایران، دامنه نوسان آنهاست. در حال حاضر، دامنه نوسان نمادهای تابلوی پایه زرد، ۳ درصد، تابلو پایه نارنجی، ۲ درصد و تابلو پایه قرمز، ۱ درصد میباشند.
3)بازار ابزاری های نوین مالی :
مطابق با دستورالعمل پذيرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ايران، کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم که به تایید شورای عالی بورس رسیدهاند و بنا به اعلام آن، مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان بورس تشخیص داده شدهاند، قابل پذیرش در بازار ابزارهای نوین مالی است. انواع اوراق مشارکت، گواهی سرمایهگذاری و صکوک(اوراق اسلامی) که ویژگیهای معینی دارند، در این بازار معامله میشود.
4)بازار SME (شرکت های کوچک و متوسط) :
SME مخفف عبارت Small and Medium-sized Enterprises ، به معنای بنگاه های کوچک و متوسط است. این بازار تشکیل شده از دو تابلوی رشد و دانش بنیان است. براساس داده های منتشر شده توسط بانک جهانی ، بنگاه ها را میتوان به سه دسته خرد،کوچک،متوسط تقسیم بندی کرد.
مزایای پذیرش شرکت ها در بازار فرابورس
- تسهیل و تسریع تامین مالی : بانکها شرکتهای فعال در فرابورس را به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات میپذیرند. بنابراین، شرکتهای فرابورس میتوانند از این طریق برای دریافت تسهیلات دست به کار شوند. همچنین، این دسته شرکت ها میتوانند از تأمین مالی از طرف سهامداران برخوردار شوند.
- بهره مندی از معافیت های مالی درنظر گرفته شده : شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس از تسویه 10 درصد مالیات معاف هستند که این مزیت به طور مستقیم متوجه سهامداران میشود.
- افزایش اعتبار به دلیل عضویت در این بازار و شفافیت بیشتر وضعیت مالی بنگاه
وبسایت فرابورس ایران
وبسایت شرکت فرابورس ایران به نشانی www.ifb.ir علاوه بر در اختیار قرار دادن اطلاعات با اهمیتی درباره خود این شرکت و خدمات آن، معلومات جامعی از شرکتهای پذیرفتهشده در این بازار را به اطلاع سرمایهگذاران میرساند.
تفاوت فرایند پذیرش شرکت ها در بازار بورس و فرابورس
البته استانداردها و شرایط بورس و فرابورس محدود به موارد ذکر شده در تصویر نیست و پارامترهای دیگری نیز از جمله حداقل سهام شناور، حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه، داشتن یا نداشتن زیان انباشته، نسبت حقوق سهامداران و همچنین میزان سودسازی در تقسیم بندی رتبه آن شرکت تاثیر به سزایی دارد.
کدام بهتر است بورس یا فرابورس
انتخاب بین این دو بازار ، انتخابی مهم است. شفافیت صورتهای مالی و اطلاع رسانی شرکتها و پیوستگی گزارشات مالی در شرکتهای فعال در بازار بورس و برگزاری مرتب و منظم مجامع در شرکتهای بازار اول بورس، بهتر از شرکتهای فرابورسی در ردههای مختلف است. اما همه اینها دلیل نمی شود که ما صدها شرکت فعال در بازار فرابورس را نادیده بگیریم و به آنها توجهی نداشته باشیم ؛ چرا که همین شرکتهای فرابورسی، با بهبود اوضاع و تنظیم دقیق تر صورتهای مالی و افزایش سودآوری، زمینه لازم برای ارتقا رتبه و مقام در بازار سرمایه را بدست میآورند و به بازار اول بورس انتقال داده میشوند.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم فرق بین بازار بورس و فرابورس را با جزییات کامل برای شما شرح دهیم. در نهایت این به شما بستگی دارد که با توجه به دانش اقتصادی و سرمایه گذاری خودتان در شرکت های کدام بازار اقدام به سرمایه گذاری میکنید. پس همیشه به دنبال آموزش با کیفیت باشید.از همه شما ،همراهان گرامی مدرسه بورس سپاسگذاریم که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید. بسیار خوشحال میشویم اگر درخواست ها و پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
شما میتوانید با شرکت در دوره جامع نوابغ بورس و سرمایه گذاری هر انچه که برای تبدیل شدن به یک سرمایه گذار حرفه ای لازم دارید بدست اورید.
بازار بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
بازار بورس بازاری است که در آن داراییهای غیرفیزیکی و یا انواع کالای فیزیکی مورد معامله قرار میگیرند. به بازاری که درآن کالای فیزیکی معامله شود بورس کالا، به بازاری که در آن داراییهای غیرفیزیکی مانند اوراق بهادار معامله شود، بورس اوراق بهادار و به بازاری که درآن حاملهای انرژی مورد معامله قرار میگیرند، بورس انرژی گفته میشود. علاوه بر بازارهای مذکور، بازار دیگری تحت عنوان بازار بورس ارز وجود دارد که در آن خرید و فروش ارز کشورها صورت میگیرد. این بازار در کشور ما وجود ندارد.
ساختار بورس اوراق بهادار تهران:
· شرکتها با توجه به کیفیت عملکرد، در بازار اول و دوم بورس قرار میگ یرند. در صورت بروز هر گونه تخلف و یا عملکرد ضعیف از بازار اول به بازار دوم منتقل میشوند . عکس این مطلب نیز صادق است یعنی با ارتقاء کیفیت عملکرد، از بازار دوم به بازار اول انتقال مییابند.
بازار فرابورس:
بازار فرابورس ساختاری مشابه بازار بورس دارد و درآن قیمتگذاری و خرید و فروش انواع کالا و سهام و اوراق بهادار صورت میگیرد؛ با این تفاوت که شرایط پذیرفته شدن در آن راحتتر بوده و شرکتهایی که قادر به پذیرفته شدن دربورس نیستند، از طریق این بازار میتوانند سهام خود را عرضه نمایند.
ساختار بازار فرابورس:
· در بازار اول و دوم فرابورس معاملات شرکتهای سهامی عام انجام میشوند و تفاوت این دو بازار در شرایط پذیرش شرکتهاست.
· در بازار سوم (بازار عرضه) معاملات شرکتهای سهامی به صورت عمده صورت میگیرد. پذیرهنویسی اوراق بهادارشرکتهایی که در حال تاسیس هستند نیز در این بازار انجام میشود.
· در بازار ابزار نوین مالی هر گونه ابزارهای مالی بجز سهام و حق تقدم سهام، مانند اوراق مشارکت، اوراق صکوک و گواهی سرمایه گذاری پذیرش میشود.
· بازار SME جهت تامین مالی بنگاههای اقتصادی کوچک، متوسط و دانشبنیان ایجاد شده است. معاملات این بازار در دو تابلوی رشد و تابلوی دانشبنیان انجام میشود.
· بازار پایه به منظور نقل و انتقال سهام شرکتهایی است که موفق به پذیرش در بازار بورس و سایر بازارهای فرابورس نشدهاند. شرکتها بنا به درصد ریسک سرمایهگذاری در سه بازار زرد و نارنجی و قرمز قرار میگیرند.
مزایای ورود شرکت ها به بورس و فرابورس:
1- تامین تفاوت بورس و فرابورس مالی:
یکی از اصلیترین مزایای ورود به بازار بورس و فرابورس، تامین مالی شرکتها از طریق انتشار سهام یا سایر اوراق بهادار میباشد.
2- تامین اعتبار از بازارهای داخلی و خارجی:
شرکتهای حاضر در بورس و فرابورس، دارای اعتبار بیشتری نزد بازارهای مالی داخلی و خارجی میباشند که علت این امر، رد شدن این شرکتها از فیلترهای قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، جهت عضویت در بورس و فرابورس است.
3- بهرهمندی از معافیت مالیاتی:
معافیت مالیاتی 5 تا 10 درصدی برای شرکتهای عضو بازارهای بورس و فرابورس نیز یک مزیت جهت عضویت در این بازارها محسوب میشود.
4 - سهولت در انتشار اوراق مشارکت:
شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس، بدون نیاز به مجوز بانک مرکزی و تنها با کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار میتوانند اقدام به انتشار اوراق مشارکت نمایند.
5 - سهولت در نقل و انتقال سهام:
فرآیند نقل و انتقال سهام در شرکتهای غیربورسی طولانیتر و با هزینه بیشتر نسبت به انتقال سهام در شرکتهای بورسی میباشد .
6-نقد شوندگی بالا:
یکی از مهمترین مزایای عضویت در بورس و فرابورس، سرعت بالای فروش سهام و نقد شوندگی بالا میباشد.
تفاوت های بازار بورس و فرابورس:
· تفاوتهای نحوه پذیرش در بازار بورس و فرابورس را در جدول زیر مشاهده میکنید:
· بازار فرابورس مانند بازار بورس از مکان فیزیکی خاصی جهت گردآوری و مبادله کالا برخوردار نیست.
· شفافیت قیمتها در بورس بیشتر بوده و متعاقباً از ریسک کمتری برخوردار است درحالیکه به دلیل انعطاف قوانین و توافقی بودن آن در فرابورس، ریسک معاملات در فرابورس بیشتر است.
· بازه زمانی معاملات در فرابورس نسبت به بورس انعطاف پذیری بیشتری دارد.
· بازار فرابورس نسبت به بازار بورس از تنوع بیشتری برخوردار است.
از اهداف شرکتها برای ورود به بازار سرمایه، کسب اعتبار بالاتر نزد بازارهای مالی است لذا شرکتهای زیادی تمایل به حضور در این بازار را دارند. در این میان شرکتهایی که از بنیان و عملکرد قویتر برخوردار باشند، با داشتن شرایط لازم و عبور از فیلترهای قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، وارد بازار بورس میشوند اما شرکتهایی که به دلیل نداشتن شرایط لازم، موفق به پذیرش در بورس نشده؛ در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرابورس قرار گرفته و ساماندهی آنها و نقل و انتقال سهام این شرکتها بر عهده این بازار میباشد. در واقع بازار فرابورس با داشتن ساختاری مشابه بازار بورس، تنوع و انعطاف بیشتر و شرایط پذیرش آسانتر، بخشی از بازار سرمایه را هدایت میکند.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
بازار سرمایه، محیطی جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکت هاست. البته نه هر شرکتی، بلکه شرکت هایی که سهامشان تاییدهای لازم برای ورود به این بازار را دریافت کنند. برای هر چه آسانتر شدن ورود شرکت ها به این بازار، سازوکاری تعیین شد که باعث به وجود آمدن فرابورس در کنار بورس شد. در ادامه به بررسی دقیقتر این دو بازار و تفاوت بازار بورس و فرابورس خواهیم پرداخت.
بورس و فرابورس
بر اساس مبانی علم اقتصاد، منظور از بورس، بازاری است که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام میشود و در یک طبقهبندی کلی شامل بورس کالا و بورس اوراق بهادار میشود.
ازآنجاییکه ورود به بازار سرمایه معمولاً یکی از اهداف اکثر شرکت هاست، نیاز به فرآیندی بود تا این امر با سرعت بیشتری میسر شود؛ بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که ازنظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکت ها در این حوزه آسانتر از بورس باشد. درواقع اصلیترین وظیفهی فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت آن بخش از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را ندارند و یا به هر دلیلی، تمایل به ورود به بورس را ندارند.
برخی فرابورس را به نام OTC میشناسند. جالب است بدانید که نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن یعنی Over The Counter گرفتهشده است.
روال و تنوع شرایط پذیرش شرکت ها در فرابورس به سبکی است که با احراز حداقل شرایط و درزمانی سریعتر، امکان ورود به بازار و بهرهمندی از سرمایهی موجود در آن برای شرکت ها فراهم میشود.
تفاوتهای اصلی و عمدهی بورس و فرابورس:
فرابورس ایران نیز با مجوز شورای عالی بورس ایجادشده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، همچون بورس کالا ؛ اما تفاوت فرابورس و بورس را میتوان در دو بخش عمده خلاصه کرد:
تفاوت در بازارها
تفاوت در فرآیند پذیرش
۱- تفاوت در بازارها:
برای توضیح بهتر در این زمینه، باید ابتدا بازارهای مختص بورس و فرابورس را بشناسیم.
فرابورس
در یک طبقهبندی کلی، بازار فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم، سوم (بازار عرضه) و بازار پایه است. در زیر بهاختصار دربارهی هرکدام توضیح خواهیم داد. البته ناگفته نماند که بازارهای دیگری که عمدتاً نیز جدید هستند که در سایت فرابورس ایران مشاهده میشوند. برای مطالعهی جزییات بیشتر دربارهی آنها میتوانید به سایت رسمی این سازمان مراجعه نمایید.
بازار اول، در این بازار سهام شرکت هایی معامله میشود که آخرین سرمایه ی ثبتشدهی آنها حداقل ۱۰ میلیارد ریال باشد. همچنین باید حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری آنها گذشته و زیان انباشته نداشته باشند.
بازار دوم، بازاری است که عمدتاً شامل سهام شرکت های زیان ده، تازه تأسیس، شرکت های کوچک و … هست. آخرین سرمایه ی ثبتشدهی این شرکت ها باید حداقل یک میلیارد ریال باشد و حداقل یک سال نیز از بهرهبرداری آنها گذشته باشد.
بازار سوم که به بازار “عرضه” نیز شهرت دارد، بهطور خلاصه مکانی است برای عرضهی یکجا و پذیرهنویسی اوراق بهادار. برای مثال، انجام پذیرهنویسی انواع اوراق بهادار ازجمله شرکت های سهامی عام در شرف تأسیس، نمونهای از فعالیتهای ویژهی این بازار است.
بازار پایه، ازجمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، بهمنظور عرضه و نقلوانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راهاندازی شده است. پس از ثبت شرکتها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک ارائهشده از جانب شرکتها در کمیته عرضه فرابورس موردبررسی قرار میگیرد. سپس در فهرست نرخهای بازار پایه فرابورس درج میشوند. لازم به ذکر است این شرکتها فرایند پذیرش را طی نمیکنند.
بازار پایه
شامل سه بازار، الف – ب – ج میشود.
بهطورکلی در مورد این بازارها میتوان گفت که هرچه پایینتر میرویم، شفافیت مالی و اطلاعاتی شرکت ها کمتر شده و ریسک سرمایه گذاری در آنها بالاتر میرود؛ بنابراین اگر قصد سرمایه گذاری در بازار پایهی فرابورس رادارید، بهتر است کمی بیشتر تأملکنید!
بورس
از طرف دیگر، شرکت بورس تهران فقط دارای ۲ بازار تحت عناوین “بازار اول” و “بازار دوم” است. برای مثال یکی از مهمترین تفاوتهای این دو بازار، به میزان سرمایهی ثبتشدهی شرکت ها برمیگردد. شرکت های با سرمایهی بیشتر، در بازار اول بورس قرار خواهند گرفت.
۲- تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
برای مقایسهی شرایط پذیرش سهام بین بازار بورس و فرابورس، به جدول زیر توجه نمایید.
همچنین برخی دیگر از تفاوت های بازار بورس با فرابورس عبارتاند از:
۱- بازار فرابورس هیچ مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که دادوستدکنندگان یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد همآیند.
۲- قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطافپذیر میباشند یعنی قوانین معمولاً ناشی از توافق طرفین هست.
۳- ساعات کار فرابورس از انعطافپذیری بیشتری برخوردار است.
۴- در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین تعیین میگردد مزایایی از قبیل شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک وجود ندارد.
۵- بورس رسمی برای فعالان در این بازار مزایایی از قبیل شفافیت قیمتها و کاهش ریسک را به دنبال دارد درصورتیکه در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین میگردد، این شرایط بهصورت کامل وجود ندارد.
مزایای فرابورس برای شرکت های پذیرفتهشده در آن
همانطور که ذکر کردیم، تمام مزایا و موقعیتهای موجود برای شرکت های پذیرفتهشده در بورس، برای شرکت های فرابورسی نیز محیاست. ازجملهی این مزایا میتوان موارد زیر را نام برد:
- تأمین مالی آسان و ارزان
- افزایش نقد شوندگی سهام
- بهرهمندی از معافیت مالیاتی شرکتهای پذیرفتهشده در فرابورس
- نقلوانتقال سهام بهصورت آسان، سریع و کمهزینه
- شفافیت و اعتبار قیمت سهام بهواسطه مبادله در فرابورس
- اطلاعرسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایهگذاران بالفعل و بالقوه
- بهرهگیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ سادهتر تسهیلات بانکی
- معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت
- صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده در فرابورس پذیرهنویسی و انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده
- پیشبینی فرآیند ساده خروج از فرابورس
نتیجهگیری:
بورس، بازاری است که در آن داراییهای مختلف مورد معاملهی خریداران و فروشندگان قرار میگیرد. شرایط، ضوابط و قوانین ورود به بورس اوراق بهادار برای بسیاری از شرکت ها دشوار و زمانبر است. و این باعث میشود که تعداد کمتری از شرکت ها شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادار را کسب نمایند. لذا با توجه به علاقهی شرکت ها برای ورود به بازار بورس (به دلایل گوناگونی ازجمله برخی معافیتهای مالیاتی، تامین مالی آسانتر، کسب اعتبار بیشتر و …) و همچنین عدم احراز شرایط ورود به بورس، بازاری دیگر شبیه به بورس و بانام فرابورس ایجاد شد. یک تفاوت بازار بورس و فرابورس را میتوان ورود و پذیرش آسانتر و سریعتر شرکت ها در فرابورس از بورس و همچنین برخورداری از انعطاف بیشتر بازار فرابورس نسبت به بورس دانست.
دیدگاه شما